سوره‏ انبياء، آيه 105

وَ لَقَدْ كتَبْنَا في الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْض يَرِثُهَا عِبَادِي الصلِحُونَ(105).

ما در كتاب زبور پس از تورات نوشته‏ايم كه سرانجام، زمين را بندگان صالح و شايسته به ارث خواهند برد.

حضرت باقر عليه‏السلام فرمود (منظور از صالحان در اين آيه) اصحاب حضرت مهدي عليه‏السلام در آخر الزمان هستند.

تفسير مجمع البيان، جلد 7، ص 66.

----------------------

سوره‏ قصص، آيه 5

وَ نُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلي الَّذِينَ استُضعِفُوا في الأَرْضِ وَ نجْعَلَهُمْ أَئمَّةً وَ نجْعَلَهُمُ الْوَرِثِينَ(5)

و ما اراده كرده‏ايم كه بر مستضعفان زمين منت نهيم و آنان را پيشوايان و وارثان زمين قرار دهيم

 امام علي عليه‏السلام مي‏فرمايد: اين گروه، آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم هستند. خداوند مهدي آنان را بعد از زحمت و فشاري كه برآنان وارد مي‏شود برمي‏انگيزد و به آنها عزت مي‏دهد و دشمنانشان را خوار و ذليل مي‏كند.

غيبت شيخ طوسي، ص 113. تفسير نور الثقلين، جمله 4، ص 110.

----------------------

سوره‏ نور، آيه 55

وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُوا مِنكمْ وَ عَمِلُوا الصلِحَتِ لَيَستَخْلِفَنَّهُمْ في الأَرْضِ كمَا استَخْلَف الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لهَُمْ دِينهُمُ الَّذِي ارْتَضي لهَُمْ وَ لَيُبَدِّلَنهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني لا يُشرِكُونَ بي شيْئاً وَ مَن كفَرَ بَعْدَ ذَلِك فَأُولَئك هُمُ الْفَسِقُونَ(55)

خداوند به كساني كه از شما ايمان آورده‏اند و اعمال صالح انجام داده‏اند وعده داده كه حتما آنها را خليفه روي زمين خواهد كرد، همانگونه كه پيشينيان را خلافت روي زمين بخشيد و دين و آييني را كه براي آنها پسنديده پا برجا و ريشه‏دار خواهد ساخت و خوف و ترس آنها را به امنيت و آرامش مبدل مي‏كند. آنچنانكه تنها مرا مي‏پرستند و چيزي را براي من شريك نخواهد ساخت و كساني كه بعد از آن كافر شوند فاسقند.

مرحوم طبرسي در تفسير اين آيه مي‏گويد:

از اهل بيت رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم روايت شده است كه اين آيه درباره‏ي مهدي آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم است

مجمع البيان، ذيل آيه مورد بحث.

----------------------

سوره بقره، آيه 1-3

الم(1) ذَلِك الْكتَب لا رَيْب فِيهِ هُدًي لِّلْمُتَّقِينَ(2)الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقِيمُونَ الصلَوةَ وَ ممَّا رَزَقْنَهُمْ يُنفِقُونَ(3)

الم. از اسرار و رموز قرآن است. اين كتاب كه هيچ ترديدي در آن نيست. روشنگر راه پرهيزكاران است. آنانكه به غيب ايمان آوردند و نماز را بر پاي دارند و از آنچه به ايشان روزي داده‏ايم انفاق مي‏كنند.

امام صادق عليه‏السلام در جواب سائل كه از او پيرامون اين آيه توضيح خواست مي‏فرمايد: متقيان شيعيان علي عليه‏السلام هستند و غيب همان حجت پوشيده از نظرهاست.

كمال‏الدين و تمام النعمه، جلد 2، ص 340.

----------------------

سوره‏ بقره، آيه 148

وَ لِكلّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَاستَبِقُوا الْخَيرَتِ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً إِنَّ اللَّهَ عَلي كلِّ شيْء قَدِيرٌ(148)

هر طايفه اي قبله اي دارد كه خداوند آن را تعيين كرده است ( بنا بر اين زياد در باره قبله گفتگو نكنيد ، و بجاي آن ) در نيكيها و اعمال خير بر يكديگر سبقت جوئيد ، و هر جا باشيد خداوند شما را حاضر مي كند زيرا او بر هر كاري توانا است .

امام صادق عليه‏السلام درباره‏ي اين آيه از قرآن كريم فرمود: درباره‏ي قائم عليه‏السلام و اصحاب او نازل شده، بدون قرار و وعده قبلي جمع خواهند شد. 1

امام باقر عليه‏السلام پيرامون اين آيه مي‏فرمايد: خيرات. ولايت است و فرموده خداوند: هر جا باشيد خداوند همه شما را خواهد آورد: منظور اصحاب حضرت قائم عليه‏السلام كه سيصد و ده و چند مرد مي‏باشند. (سيصد و سيزده نفر) مي‏باشد. بخدا سوگند منظور از امت معدوده آنها هستند. به خدا سوگند در يك ساعت همگي جمع خواهند شد هم چون پاره‏هاي ابر پاييزي كه بر اثر باد جمع و متراكم مي‏گردد.2

[1]  كتاب الغيبة، ص 241. 

[2]  نور الثقلين، جلد 1، ص 139، روضه‏ي كافي، ص 313.

----------------------

سوره‏ بقره، آيه 155

وَ لَنَبْلُوَنَّكُم بِشيْء مِّنَ الخَْوْفِ وَ الْجُوع وَ نَقْص مِّنَ الأَمْوَلِ وَ الأَنفُسِ وَ الثَّمَرَتِ وَ بَشرِ الصبرِينَ(155)

و البته شما را به چيزي از ترس و گرسنگي و كمبودي از اموال و جانها و ثمرات مي‏آزماييم و مژده ده صبر پيشگان را.

امام صادق عليه‏السلام فرمود: به ناچار بيش از قيام قائم. سالي خواهد بود كه مردم در آن گرسنگي كشند و ترس شديدي از جهت كشتار به آنان رسد. و در اموال و جانها و ميوه‏ها كمبودي حاصل گردد. و البته اين مطلب در قرآن به روشني آمده و سپس همين آيه را تلاوت فرمود.

كتاب الغيبة، ص 132.

----------------------

سوره‏ بقره، آيه 249

فَلَمَّا فَصلَ طالُوت بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكم بِنَهَر فَمَن شرِب مِنْهُ فَلَيْس مِني ...(249)

و هنگامي كه طالوت ( به فرماندهي لشكر بني اسرائيل منصوب شد ، و ) سپاهيان را با خود بيرون برد ، به آنها گفت : خداوند ، شما را به وسيله يك نهر آب ، آزمايش مي كند. آنها كه از آن بنوشند از من نيستند.

امام صادق عليه‏السلام در ذيل همين آيه چنين مي‏فرمايند:

ان اصحاب طالوت ابتلوا بالنهر الذي قال الله تعالي (مبتليكم بنهر) و ان اصحاب القائم عليه‏السلام يبتلون بمثل ذلك:

ياران طالوت به آن نهر امتحان شدند كه خداي تعالي درباره‏اش فرمود: (شما را به نهر آبي آزمايش مي‏كند) و همانا اصحاب حضرت قائم عليه‏السلام نيز به مانند همين آزمايش مبتلا خواهند شد.

كتاب الغيبه، ص 316.

----------------------

سوره‏ نساء، آيه 69

وَ مَن يُطِع اللَّهَ وَ الرَّسولَ فَأُولَئك مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَ الصدِّيقِينَ وَ الشهَدَاءِ وَ الصلِحِينَ وَ حَسنَ أُولَئك رَفِيقاً(69)

و كسي كه خدا و پيامبر را اطاعت كند (در قيامت) هم نشين كساني خواهد بود كه خدا نعمت خود را بر آنها تمام كرده. كه عبارتند از پيامبران. صديقان. شهداء و صالحان و آنها رفيقهاي خوبي هستند.

علي بن ابراهيم، در تفسيرش كه منسوب به امام صادق عليه‏السلام است گويد: امام عليه‏السلام فرمود: نبيين رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم و صديقان علي عليه‏السلام و شهيدان: حسن و حسين و صالحان: ائمه عليهم‏السلام مي‏باشند. و نيكو رفيقان، قائم از آل محمد عليه‏السلام است.

تفسير علي ابن ابراهيم قمي: جلد 1، ص 142.

----------------------

سوره‏ توبه، آيه 33- سوره‏ صف، آيه 9

هُوَ الَّذِي أَرْسلَ رَسولَهُ بِالْهُدَي وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلي الدِّينِ كلِّهِ وَ لَوْ كرِهَ الْمُشرِكُونَ(33)

او كسي است كه رسولش را با هدايت و آيين حق فرستاد. تا او را بر همه آيين‏ها غالب گرداند. هر چند مشركان كراهت داشته باشند.

امام باقر عليه‏السلام مي‏فرمايد: وعده‏اي كه در اين آيه است به هنگام ظهور مهدي از آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم صورت مي‏پذيرد. در آن روز هيچ كس در روي زمين باقي نخواهد بود مگر اينكه اقرار به حقانيت محمد صلي الله عليه و آله و سلم مي‏كند.

تفسير مجمع البيان، مرحوم طبرسي، جلد 5، ص 25.

----------------------

سوره ابراهيم، آيه 5

وَ لَقَدْ أَرْسلْنَا مُوسي بِئَايَتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَك مِنَ الظلُمَتِ إِلي النُّورِ وَ ذَكرْهُم بِأَيَّامِ اللَّهِ إِنَّ في ذَلِك لاَيَت لِّكلِّ صبَّار شكُور(5)

ما موسي را با آيات خود فرستاديم ( و دستور داديم ) قوم خود را از ظلمات به نور بيرون آر ، و ايام الله را به آنها متذكر شو ، در اين ، نشانه هائي است براي هر صبر كننده شكرگزار

امام باقر عليه‏السلام در حديثي مي‏فرمايد: روزهاي خداوند عزوجل سه روز است.

روزي كه قائم بپا خيزد، و روز رجعت، و روز قيامت مي‏باشد.

معاني الاخبار، ص 365.

----------------------

سوره حجر، آيه 36-38

قَالَ رَب فَأَنظِرْني إِلي يَوْمِ يُبْعَثُونَ(36) قَالَ فَإِنَّك مِنَ الْمُنظرِينَ(37) إِلي يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ(38)

(شيطان) گفت: پروردگارا مرا تا روز رستاخيز مهلت ده، و زنده بگذار، فرمود: تو از مهلت يافتگاني. (اما نه تا روز رستاخيز) بلكه تا روز و وقت معيني.

امام صادق عليه‏السلام در جواب شخصي بنام وهب كه پيرامون اين آيه و وقت معلوم از او سوال كرد فرمود:

وقت معلوم در اين آيه روز قيامت نيست بلكه وقت معلوم روز قيام قائم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم است.

هر گاه خداوند او را برانگيزد ابليس مي‏آيد در حاليكه بر زانوهايش راه مي‏رود و مي‏گويد: اي واي از اين روزگار.

آنگاه پيشاني او گرفته مي‏شود و گردنش زده مي‏شود و اين هنگام همان وقت معلوم است كه مدت او به پايان مي‏رسد.

دلائل الامامه، ص 240.

----------------------

سوره حجر، آيه 87

وَ لَقَدْ ءَاتَيْنَك سبْعاً مِّنَ الْمَثَاني وَ الْقُرْءَانَ الْعَظِيمَ(87)

اي پيامبر ما به تو سوره‏ي حمد. (هفت آيت مثاني) و قرآن عظيم داديم.

امام باقر عليه‏السلام در مورد اين آيه مي‏فرمايد: منظور هفت امام و قائم عليه‏السلام مي‏باشد.

تفسير عياشي، جلد 2، ص 250. تعبير به هفت امام ممكن است به اعتبار نامهاي ائمه عليهم‏السلام باشد.

----------------------

سوره‏ اسراء، آيه 33

وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْس الَّتي حَرَّمَ اللَّهُ إِلا بِالْحَقِّ وَ مَن قُتِلَ مَظلُوماً فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سلْطناً فَلا يُسرِف في الْقَتْلِ إِنَّهُ كانَ مَنصوراً(33)

و كسي را كه خداوند خونش را حرام شمرده به قتل نرسانيد ، جز به حق ، و آن كس كه مظلوم كشته شده براي ولي او سلطه (حق قصاص) قرار داديم اما در قتل اسراف نكند. چرا كه او مورد حمايت است.

امام صادق عليه‏السلام در جواب شخصي كه از او درباره‏ي همين آيه سوال نموده فرمود:

آن قائم آل بيت محمد صلي الله عليه و آله و سلم است كه خروج مي‏كند و به انتقام خون حسين عليه‏السلام دشمنانش را مي‏كشد. پس چنانچه اهل زمين را به قتل رساند مسرف نخواهد بود. و اينكه فرموده (پس مباد در كشتن اسراف كند) يعني كاري انجام نمي‏دهد كه به سبب آن اسراف كرده باشد.

آنگاه امام عليه‏السلام فرمود: به خدا سوگند قائم عليه‏السلام نوادگان كشندگان حسين عليه‏السلام را به سبب كارهاي پدرانشان به قتل مي‏رساند. (1)

در حديث ديگري عبدالسلام بن صالح هروي مي‏گويد به حضرت ابوالحسن علي بن موسي الرضا عليه‏السلام عرض كردم يا بن رسول الله: درباره‏ي اين حديثي كه از امام صادق عليه‏السلام روايت شده كه مي‏فرمايد:

هر گاه قائم عليه‏السلام قيام كند ذراري و نوادگان قاتلان حسين عليه‏السلام را به خاطر كارهاي پدرانشان به قتل مي‏رساند چه مي‏فرماييد؟

امام رضا عليه‏السلام فرمود همين طور است.

عرض كردم پس اين آيه چه مي‏گويد كه: (هيچ نفسي بار ديگري را بر دوش نمي‏گيرد) (2)

امام فرمود: خداوند در اقوالش صادق است.

ولي ذراري و نوادگان كشندگان سيدالشهداء به كرده‏ي پدرانشان راضي هستند و به آن جنايتها افتخار مي‏كنند و هر كس به كاري راضي باشد هم چون كسي كه آن را انجام داده و چنانچه مردي در مشرق كشته شود و مرد ديگري در مغرب به كشته شدنش راضي باشد. آنكه رضا داده نزد خداوند شريك قاتل خواهد بود.

بر اين اساس حضرت قائم عليه‏السلام وقتي خروج كند آنها را بخاطر اينكه از كردار پدرانشان راضي‏اند مي‏كشد.

راوي گويد به امام عرض كردم:

هر گاه قائم از شما بپا خيزد اول چه كار مي‏كند؟

فرمود: از بني شيبه آغاز مي نمايد. پس دستهايشان را قطع مي‏كند چون آنها دزدان بيت الله عزوجل هستند. (3)

و امام باقر عليه‏السلام هم پيرامون همين آيه فرمود:

او حسين بن علي عليه‏السلام است كه مظلوم كشته شد و ما اولياي او هستيم و قائم از ما چون بپا خيزد خون حسين عليه‏السلام را مطالبه مي‏نمايد. پس آنقدر مي‏كشد تا اينكه گفته مي‏شود در كشتن اسراف كرد.

بعد فرمود:

آنكه مقتول ناميده شده حسين عليه‏السلام است و ولي او قائم است و اسراف در قتل آنست كه غير قاتلش را بكشد (كه او منصور و مويد است) همانا دنيا به پايان نرسد تا اينكه مردي از آل رسول صلي الله عليه و آله و سلم بپا خيزد و زمين را از قسط و عدل پر سازد هم چنانكه از ظلم و جور سرشار شده باشد. (4)

[1]  كامل الزيارات، ص 63.  

[2]  و لاتزر وازرة وزر اخري. 

[3]  عيون اخبار الرضا، ص 151.  

[4]  تفسير عياشي، جلد 2، ص 290.

----------------------

سوره‏ اسراء، آيه 81

وَ قُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْبَطِلُ إِنَّ الْبَطِلَ كانَ زَهُوقاً(81)

بگو كه حق آمد و باطل نابود شد كه البته باطل رفتني و نابود شدني است.

امام باقر فرمود: معناي اين آيه اين است: هنگامي كه امام قائم عليه‏السلام قيام كند. دولت باطل برچيده مي‏شود.

نور الثقلين، جلد 3، ص 212، روضه كافي، ص 287.

----------------------

سوره‏ طه، آيه 110

يَعْلَمُ مَا بَينَ أَيْدِيهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ وَ لا يحِيطونَ بِهِ عِلْماً(110)

خداوند آنچه بر خلائق گذشته و آنچه را در پيش رو دارند همه را مي‏داند ولي آنها احاطه‏ي علمي به پرورگار ندارند.

علي ابن ابراهيم در تفسيرش از امام صادق عليه‏السلام نقل مي‏كند كه فرمود:

آنچه بر آنان گذشته يعني اخبار و حوادث پيامبران گذشته. و آنچه در آينده بر آنان خواهد آمد يعني اخبار حضرت قائم عليه‏السلام

تفسير علي بن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 62.

----------------------

سوره‏ طه، آيه 115

وَ لَقَدْ عَهِدْنَا إِلي ءَادَمَ مِن قَبْلُ فَنَسيَ وَ لَمْ نجِدْ لَهُ عَزْماً(115)

ما از قبل از آدم پيمان گرفته بوديم. اما او فراموش كرده و عزم استواري براي او نيافتيم.

ابو حمزه از امام باقر چنين روايت مي‏كند كه فرمود:

خداوند از پيامبران پيمان گرفت و فرمود: آيا من پروردگارتان نيستم گفتند: چرا.

و اينكه اين محمد رسول من است و اينكه علي عليه‏السلام اميرالمومنين است و جانشينان پس از او واليان امر من و گنجينه‏هاي علم منند. و اينكه مهدي عليه‏السلام كسي است كه به وسيله او براي دينم ياري مي‏گيرم و دولتم را به سبب او آشكار مي‏سازم و از دشمنانم انتقام مي‏كشم. و به وسيله او به طوع يا كراهت عبادت شوم؟

گفتند: پروردگارا اقرار كرديم و شهادت داديم: ولي آدم نه انكار كرد و نه اقرار نمود.

پس منصب اولوالعزمي براي آن پنج تن (از جهت مهدي عليه‏السلام) ثابت شد و براي آدم عزمي برقرار به آن نبود.

و اين است معناي قول خداوند:

و به راستي كه ما از پيش به آدم سفارشي كرديم. پس او فراموش كرد و برايش عزم و تصميم پايداري نيافتيم.

بصائر الدرجات، ص 70.

----------------------

سوره طه، آيه 135

قُلْ كلُّ مُّترَبِّصٌ فَترَبَّصوا فَستَعْلَمُونَ مَنْ أَصحَب الصرَطِ السوِي وَ مَنِ اهْتَدَي(135)

بگو همه ما و شما در انتظاريم. حال انتظار كشيد. اما به زودي مي‏دانيد چه كسي از اصحاب صراط مستقيم است و چه كسي هدايت يافته است.

امام موسي بن جعفر عليه‏السلام مي‏گويد درباره‏ي اين آيه شريفه از پدرم امام صادق عليه‏السلام پرسيدم او فرمود:

(صراط سوي) (راه ميانه) همان حضرت قائم عليه‏السلام است و هدايت مربوط به كسي است كه به طاعت او راه يافته باشد. و مانند همين است در كتاب خداي عزوجل كه مي‏فرمايد:

و به راستي من بر كسي كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد. سپس هدايت شود بسيار آمرزنده‏ام. فرمود: يعني به سوي ولايت ما هدايت شود.

تأويل الايات الظاهره، ص 323.

----------------------

سوره مدثر، آيه 46-47

وَ كُنَّا نُكَذِّب بِيَوْمِ الدِّينِ(46) حَتي أَتَانَا الْيَقِينُ(47)

و همواره روز جزا را انكار مي‏كرديم، تا زماني كه مرگ ما فرا رسيد.

فرات بن ابراهيم گويد: براي من حديث كرد جعفر بن محمد فزاري به طور مسند از امام جعفر صادق عليه‏السلام در تفسير اين آيه شريفه كه فرمود: و ما روز جزا را دروغ شمرديم). منظور روز قائم عليه‏السلام است و آن روز جزا مي‏باشد. (تا اينكه يقين به ما رسيد) منظور از يقين روزگار ظهور مهدي موعود عليه‏السلام مي‏باشد.

تفسير فرات بن ابراهيم، ص 194.

----------------------

سوره‏ لقمان، آيه 20

أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سخَّرَ لَكُم مَّا في السمَوَتِ وَ مَا في الأَرْضِ وَ أَسبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظهِرَةً وَ بَاطِنَةً وَ مِنَ النَّاسِ مَن يجَدِلُ في اللَّهِ بِغَيرِ عِلْم وَ لا هُدًي وَ لا كِتَب مُّنِير(20)

آيا نديدي خداوند آنچه را در آسمانها و زمين است مسخر شما كرده و نعمتهاي خود را - چه نعمتهاي ظاهر و چه نعمتهاي باطن - بر شما گسترده و افزون ساخته است ؟ ولي بعضي از مردم بدون هيچ دانش و هدايت و كتاب روشني در باره خدا مجادله مي كنند .

ابن بابويه مي‏گويد: احمد بن زياد بن جعفر همداني براي ما حديث كرد كه گفت علي بن ابراهيم بن هاشم از پدرش از ابو احمد محمد بن زياد (ازدي) روايت كرده كه گفت از آقايم حضرت موسي بن جعفر عليه‏السلام درباره‏ي آيه فوق پرسيدم. حضرت فرمود: نعمت ظاهر امام ظاهر است و نعمت باطن امام غائب مي‏باشد. به حضرت عرض كردم:

آيا در امامان كسي هست كه غايب شود؟ فرمود: آري. از ديدگان مردم شخص او غائب مي‏شود ولي از دلهاي مومنين ياد او غائب نگردد و او دوازدهمين نفر از امامان است.

خداوند هر دشواري را براي او آسان مي‏نمايد. و هر سختي را برايش رام مي‏سازد و گنجهاي زمين را برايش آشكار مي‏گرداند و هر دوري را برايش نزديك و هر سركش ستيزگر را بوسيله او نابود مي‏كند و به دست او هر شيطاني طاغي را هلاك مي‏سازد.

او پسر بهترين كنيزان است. آنكه ولادتش بر مردم پوشيده مي‏ماند و بردن نامش براي آنها حلال نباشد، تا اينكه خداوند او را آشكار سازد. پس زمين را پر از قسط و عدل نمايد. همچنانكه از ستم و ظلم آكنده باشد.

كمال الدين و تمام النعمة، شيخ صدوق، جلد 2، ص 368.

----------------------

سوره عنکبوت، آيه 10

وَ مِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ ءَامَنَّا بِاللَّهِ فَإِذَا أُوذِي في اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذَابِ اللَّهِ وَ لَئن جَاءَ نَصرٌ مِّن رَّبِّك لَيَقُولُنَّ إِنَّا كنَّا مَعَكُمْ أَ وَ لَيْس اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِمَا في صدُورِ الْعَلَمِينَ(10)

و چنانچه نصرت و پيروزي از سوي پروردگارت آيد همانا خواهند گفت كه ما هم با شما بوديم.

در ميان مردم كساني هستند كه مي گويند به خدا ايمان آورده ايم اما هنگامي كه به خاطر خدا ( از سوي دشمنان ) مورد آزار قرار مي گيرند فتنه دشمنان را همچون عذاب الهي مي شمارند ( و از آن سخت وحشت مي كنند ) اما هنگامي كه پيروزي از سوي پروردگارت بيايد مي گويند ما هم با شما بوديم ( و در اين پيروزي شريكيم ! ) آيا خداوند به آنچه در سينه هاي جهانيان است آگاه تر نيست ؟

علي بن ابراهيم در تفسيرش كه منسوب به امام صادق عليه‏السلام است آورده كه حضرت فرمود: (چنانچه نصرت و پيروزي از سوي پروردگارت آيد) منظور قائم عليه‏السلام است.

تفسير قمي، جلد 2، ص 149.

----------------------

سوره‏ انفال، آيه 7-8

وَ إِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَي الطائفَتَينِ أَنهَا لَكُمْ وَ تَوَدُّونَ أَنَّ غَيرَ ذَاتِ الشوْكةِ تَكُونُ لَكمْ وَ يُرِيدُ اللَّهُ أَن يحِقَّ الْحَقَّ بِكلِمَتِهِ وَ يَقْطعَ دَابِرَ الْكَفِرِينَ(7) لِيُحِقَّ الحَْقَّ وَ يُبْطِلَ الْبَطِلَ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ(8)

و ( به ياد بياوريد ) هنگامي را كه خداوند به شما وعده داد كه يكي از دو گروه ( كاروان تجاري قريش يا لشكر آنها ) براي شما خواهد بود اما شما دوست مي داشتيد كه كاروان براي شما باشد ( و بر آن پيروز شويد ) ولي خداوند مي خواهد حق را با كلمات خود تقويت و ريشه كافران را قطع كند ( لذا شما را با لشگر قريش درگير ساخت ) .

- تا حق تثبيت شود و باطل از ميان برود هر چند مجرمان كراهت داشته باشند .

عياشي در تفسيرش، به سند خود از جابر آورده كه او گفت از حضرت ابو جعفر باقر عليه‏السلام راجع به تفسير اين آيه پرسيدم كه خداي عزوجل مي‏فرمايد: (و خدا مي‏خواهد كه حق را به وسيله‏ي كلماتش ثابت گرداند و ريشه‏ي كافران را از بيخ و بن بر كند).

امام باقر عليه‏السلام فرمود:

تفسيرش آنست كه در باطن خدا چنين مي‏خواهد. زيرا كه اين چيزيست كه آن را مي‏خواهد ولي هنوز به انجام نرسانده و اما قول خداوند. (حق را به وسيله كلماتش ثابت گرداند) منظور احقاق حق آل محمد مي‏باشد.

و اينكه فرموده (به وسيله كلماتش) يعني كلمات او در باطن  علي عليه‏السلام همان كلمه خداوند در باطن است.

و اما قول خداوند (و ريشه كافران را از بيخ و بن بركند) اين كافران بني اميه هستند. كافران آنهايند. خداوند دنباله‏شان را قطع خواهد كرد و اينكه فرمود: (تا حق را تحقق بخشد) يعني حق آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم را تحقق بخشد هنگاميكه حضرت قائم عليه‏السلام قيام كند.

و اما قول خداوند (و باطل را محو و نابود سازد) يعني حضرت قائم عليه‏السلام باطل مي‏سازد. كه چون قيام كند باطل بني اميه را از بين خواهد برد و اين است معناي قول خداوند، (تا حق را پايدار و محقق نمايد و باطل را محو و نابود سازد هر چند كه مجرمان را خويش نيايد.

تفسير عياشي، جلد 2، ص 50.

----------------------

سوره عصر

وَ الْعَصرِ(1) إِنَّ الانسنَ لَفِي خُسر(2) إِلا الَّذِينَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصلِحَتِ وَ تَوَاصوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصوْا بِالصبرِ(3)

سوگند به عصر كه انسانها همه در زيانند مگر كساني كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‏اند و يكديگر را به حق سفارش كرده و يكديگر را به شكيبايي و استقامت توصيه نموده‏اند.

مفضل بن عمر مي‏گويد از امام صادق عليه‏السلام پيرامون اين سوره سوال كردم امام عليه‏السلام فرمود:

سوگند به عصر. منظور از عصر. عصر ظهور و خروج قائم عليه‏السلام است همانا انسان در زيانكاري و خسران است (يعني دشمنان ما) در زيانند.

مگر آنانكه ايمان آوردند يعني (آنانكه به آيات ما ايمان آوردند)

و كارهاي نيك انجام دادند. يعني (مواسات با براداران ديني)

و يكديگر را به حق سفارش نمودند. يعني (به امامت)

و يكديگر را به صبر و پايداري سفارش نمودند. يعني (در دوران فترت ؛ زمان غيبت كه عقايد مردم سست مي‏شود)

كمال الدين و تمام النعمه. ، جلد 2، ص 656.

----------------------

سوره‏ بينه، آيه 5

وَ مَا أُمِرُوا إِلا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَ يُقِيمُوا الصلَوةَ وَ يُؤْتُوا الزَّكَوةَ وَ ذَلِك دِينُ الْقَيِّمَةِ(5)

در حالي كه به آنها دستوري داده نشده بود جز اينكه خدا را پرستش كنند با كمال اخلاص ، و از شرك به توحيد باز گردند ، نماز را برپا دارند ، و زكات را ادا كنند ، و اين است آئين مستقيم و صحيح و پايدار .

ابو بصير از حضرت صادق عليه‏السلام روايت كرده كه پيرامون اين آيه فرمود: همانا اين دين حضرت قائم عليه‏السلام است.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة.

----------------------

سوره‏ قدر، آيه 5

سلَمٌ هِيَ حَتي مَطلَع الْفَجْرِ(5)

شبي است سرشار از سلامت و بركت و رحمت تا طلوع صبح.

راوي مي‏گويد از امام صادق عليه‏السلام شنيدم كه آن حضرت مي‏فرمود: پدرم امام باقر عليه‏السلام به من فرمود:

حضرت علي بن ابيطالب در حاليكه حسن و حسين عليه‏السلام در نزدش بودند. سوره‏ي قدر را خواند.

حسين عليه‏السلام به آن جناب عرضه داشت. اي پدر: گويي از دهان شما شيريني ديگري دارد.

امير المومنين عليه‏السلام به او فرمود: اي فرزند من و اي فرزند رسول خدا. همانا من در اين سوره مي‏دانم آنچه را كه تو نمي‏داني.

زماني كه اين سوره نازل شد. جدت رسول خدا در پي من فرستاد. پس آن را بر من خواند. سپس بر شانه راست من زد و فرمود:

اي برادر و جانشين و سرپرست من بر امتم بعد از من. و اي جنگنده با دشمنان من تا روزي كه برانگيخته شوند.

اين سوره براي توست بعد از من و براي فرزندانت بعد از تو. همانا برادرم جبرئيل كه از فرشتگان است. حوادث و كارهاي امت مرا در سالشان را به اطلاع من رسانيد.

به خداوند سوگند همانا اين مسئله اطلاع دادن از حوادث و امور براي تو نيز خواهد بود. همچون خبر گرفتن نبوت. و براي آن نور درخشاني است در دل تو و دلهاي اوصياي تو تا طلوع فجر حضرت قائم عليه‏السلام.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة.

----------------------

سوره ليل، آيه 1-2

وَ الَّيْلِ إِذَا يَغْشي(1) وَ النهَارِ إِذَا تجَلي(2)

قسم به شب در آن هنگام كه جهان را بپوشاند و قسم به روز هنگامي كه تجلي كند.

محمد بن مسلم مي‏گويد از امام باقر عليه‏السلام پيرامون آيه فوق سوال كردم فرمودند :

ليل. در اينجا دومي (خليفه دوم) است كه پرده سياهش را در دولتش كه برايش فراهم آمد بر امير المومنين عليه‏السلام قرار داد.

اميرالمومنين در دولت آنها صبر مي‏كند تا وقتي كه به پايان رسد بعد امام فرمود (و سوگند به روز هنگامي كه جهان را روشن سازد). منظور از روز همان قائم عليه‏السلام از ما اهل بيت است كه هرگاه بپا خيزد دولت امر بر باطل غالب شود.

تفسير قمي، جلد 2، ص 425.

----------------------

سوره شمس، آيه 1-4

وَ الشمْسِ وَ ضحَاهَا(1) وَ الْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا(2) وَ النهَارِ إِذَا جَلَّاهَا(3) وَ الَّيْلِ إِذَا يَغْشاهَا(4)

سوگند به خورشيد و گسترش نور آن و سوگند به ماه در آن هنگام كه بعد از آن در آيد و سوگند به روز هنگامي كه صفحه زمين را روشن سازد و قسم به شب آن هنگام كه صفحه زمين را بپوشاند.

در روايتي راوي از امام صادق عليه‏السلام پيرامون آيات نخستين همين سوره پرسش نموده است امام عليه‏السلام اين چنين توضيح داده است:

(و الشمس و ضحاها) :حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم مي‏باشد كه براي مردم دين آنان را روشن و واضح ساخت.

راوي مي‏گويد: از (سوگند به ماه تابان) پرسيدم. امام فرمود: مراد اميرمومنان عليه‏السلام است كه در پي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم درخشيد.

راوي مي‏گويد: از سوگند به روز كه جهان را روشن مي‏كند سوال نمودم امام فرمود: منظور از روز در اين آيه امامي است از ذريه فاطمه نسل رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم كه تاريكي ظلم و جور را مي‏زدايد.

پس خداوند سبحان از او سخن به ميان آورده كه فرموده:

و سوگند به روز كه تاريكي را مي‏زدايد و جهان را روشن مي‏سازد كه منظور از آن حضرت قائم عليه‏السلام باشد.

راوي مي‏گويد از (سوگند به شب هنگامي كه عالم را در پرده سياهي فرو برد) پرسيدم امام فرمود:

منظور از شب آن امامان جور و ظلم و ستم هستند كه بر اساس استبداد و خودكامگي، خاندان رسول صلي الله عليه و آله و سلم را منزوي ساخته و زمام امور را به دست گرفته و به مسندي تكيه زدند كه خاندان رسول نسبت به آن مسند شايسته‏تر بودند.

پس آنها دين و آيين خداوند را با ظلم و ستم پوشاندند كه خداي سبحان از اعمال آنان سخن به ميان آورده و مي‏فرمايد: (و سوگند به شب زماني كه جهان را فرا گيرد).

----------------------

سوره فجر، آيه 1-4

وَ الْفَجْرِ(1) وَ لَيَال عَشر(2) وَ الشفْع وَ الْوَتْرِ(3) وَ الَّيْلِ إِذَا يَسرِ(4)

سوگند به سپيده دم. و سوگند به شبهاي ده‏گانه. و سوگند به جفت و فرد و قسم به شب هنگامي كه به سوي روشنايي روز حركت مي‏كند.

جابربن يزيد جعفي از امام صادق عليه‏السلام روايت كرده كه حضرت فرمود. اينكه خداي عزوجل فرمود:

(والفجر) فجر همان قائم عليه‏السلام است.

ليال عشر (شبهاي ده‏گانه) امامان عليهم‏السلام مي‏باشند از امام مجتبي تا امام حسن عسكري عليه‏السلام و منظور از (شفع) اميرالمومنين و فاطمه عليهماالسلام مي‏باشند و منظور از (وتر) همان خداوند يكتاست كه هيچ شريك و مانندي ندارد.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة.

----------------------

سوره بروج، آيه 1

وَ السمَاءِ ذَاتِ الْبرُوج(1)

سوگند به آسمان كه داراي برجهاي بسيار است.

شيخ مفيد در كتاب اختصاص به سند متعدد از ابن عباس نقل مي‏كند كه گفت رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم پيرامون اين آيه چنين فرمود: ذكر خداوند عزوجل عبادت است. ياد من عبادت است و ياد علي عبادت است و ياد فرزندان علي عبادت است. سوگند به آنكه مرا به نبوت مبعوث كرد و بهترين مخلوقات قرارم داد.

وصي من برترين اوصياست. و همانا او حجت خداوند بر بندگانش و خليفه او بر مخلوقاتش مي‏باشد و فرزندانش بعد از من امامان هدايتگر مي‏باشند.

بخاطر آنان خداوند عذاب را از اهل زمين جلو مي‏گيرد و به سبب آنان آسمان را نگاه مي‏دارد كه جز به اذن او بر زمين افتد و به خاطر وجود آنان كوهها را نگاه مي‏دارد كه به حركت در آيند. و به واسطه‏ي آنان بر بندگان خويش باران مي‏بارد و بخاطر آنان گياه مي‏روياند. ايشان به حق اولياي خداوند و خلفاي راستين او مي‏باشند.

شماره ايشان همان تعداد ماههاست كه دوازده ماه است و به شماره نقباي موسي بن عمران هستند.

و سپس رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم همين آيه‏ي (و السماء ذات البروج) را تلاوت نمود آنگاه فرمود:

اي ابن عباس! آيا چنين مي‏پنداري كه خداوند به آسمان داراي برجها سوگند ياد كند و منظورش همين آسمان ظاهري و برجهاي آن باشد.

عرض كردم يا رسول الله: پس معناي آيه چيست؟

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: اما منظور از آسمان من هستم، و منظور از برجها. امامان بعد از من مي‏باشند كه نخستين آنها علي عليه‏السلام است و آخرين آنها مهدي موعود عليه‏السلام است (صلوات الله عليهم اجمعين).

اختصاص شيخ مفيد، ص 223، المحجة في ما نزل في القائم الحجة.

----------------------

سوره‏ غاشيه، آيه 1-4

هَلْ أَتَاك حَدِيث الْغَشِيَةِ(1) وُجُوهٌ يَوْمَئذ خَشِعَةٌ(2) عَامِلَةٌ نَّاصِبَةٌ(3) تَصلي نَاراً حَامِيَةً(4)

آيا داستان (غاشيه) (يعني روز قيامت كه حوادث وحشتناكش همه را مي‏پوشاند) به تو رسيده است.

در آن روز چهره‏هايي خاشع و ذلت بار است. آنها كه پيوسته عمل كرده و خسته شده‏اند. و در آتش سوزان وارد مي‏گردند.

راوي مي‏گويد از امام صادق عليه‏السلام پيرامون اين آيات سوال كردم امام عليه‏السلام فرمود: معناي (آيا حديث غاشيه به تو رسيده) اين است كه حضرت قائم عليه‏السلام شما را با شمشير فرا مي‏گيرد.

راوي مي‏گويد از آيه دوم كه مي‏فرمايد: (چهره‏هايي در آن روز ذلت بارند) پرسيدم: امام فرمود: عده‏اي آنچنان ذليل و خوارند كه توانايي رد كردن آن عذاب و عقوبت را ندارند.

راوي مي‏گويد: از آيه‏ي سوم (عاملة ناصبة) سوال نمودم، امام فرمود: اينان به غير آنچه خداوند نازل فرموده عمل كرده و غير از واليان امام را نصب نموده‏اند.

راوي مي‏گويد از آيه چهارم كه مي‏گويد (به آتش سوزان مي‏رسند) سوال كردم. امام عليه‏السلام فرمود: به آتش جنگ در دنيا در عهد حضرت قائم عليه‏السلام دچار مي‏شوند و در آخرت به آتش دوزخ فرو مي‏افتند.

روضه كافي، ص 50.

----------------------

سوره تکوير، آيه 15-16

فَلا أُقْسِمُ بِالخُْنَّسِ(15) الجَْوَارِ الْكُنَّسِ(16)

سوگند به ستارگاني كه باز مي‏گردند. حركت مي‏كنند و از ديده‏ها پنهان مي‏شوند.

ام هاني مي‏گويد از امام باقر عليه‏السلام پيرامون فرموده‏ي خداوند عزوجل كه مي‏فرمايد:

سوگند به آن ستارگان كه پنهان مي‏شوند. پرسش نمودم، آن جناب فرمود:

امامي است كه در سال دويست و شصت پنهان خواهد شد. سپس هم چون ستاره‏اي كه در شب تار درخشان شود ظاهر مي‏گردد و چنانچه زمان او را (اي ام هاني) دريابي. ديده‏ات روشن شود.

اصول كافي، جلد 1، ص 341، المحجة في ما نزل في القائم الحجة، ص 413.

----------------------

سوره‏ مدثر، آيه 8-10

فَإِذَا نُقِرَ في النَّاقُورِ(8) فَذَلِك يَوْمَئذ يَوْمٌ عَسِيرٌ(9) عَلي الْكَفِرِينَ غَيرُ يَسِير(10)

پس هنگامي كه در صور دميده شود. آن روز روز سختي است و براي كافران آسان نيست.

امام صادق عليه‏السلام درباره‏ي قول خداوند. (پس آنگاه كه در صور دميده شود) فرمود همانا از ما خاندان وحي. امام پيروز پنهاني خواهد بود كه چون خداي عزوجل بخواهد امر او را ظاهر سازد. در دل او نكته‏اي گذراند. پس ظاهر شود و باذن خداي تعالي قيام كند.

اصول كافي، جلد 1، ص 343.

----------------------

سوره‏ جن، آيه 24

حَتي إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ فَسيَعْلَمُونَ مَنْ أَضعَف نَاصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً(24)

(سنگ اندازي و كارشكني كفار همچنان ادامه مي‏يابد) تا زماني كه آنچه را به آنها وعده داده شده ببينند آنگاه مي‏دانند چه ياورشان ضعيفتر و جمعيتش كمتر است.

محمد بن فضيل مي‏گويد به امام موسي كاظم در مورد اين آيه عرضه داشتم: (آنگاه كه عذاب موعود خود را به چشم ببينند. خواهند دانست كه كداميك (شما يا ايشان) يارانشان ضعيف‏تر و افرادشان كمتر است) امام موسي كاظم فرمود: منظور از آن حضرت قائم عليه‏السلام و ياران او مي‏باشد.

اصول كافي، جلد 1، ص 434. المحجة في ما نزل في القائم الحجة.

----------------------

سوره معارج، آيه 44

خَشِعَةً أَبْصرُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ذَلِك الْيَوْمُ الَّذِي كانُوا يُوعَدُونَ(44)

در حالي كه چشمهاي آنها از شدت وحشت به زير افتاده، و پرده‏اي از ذلت و خواري آنها را پوشانده است (و به آنها گفته مي‏شود) اين همان روزيست كه به شما وعده داده مي‏شد.

امام باقر عليه‏السلام در تفسير اين آيه شريفه مي‏فرمايد. منظور از روز موعود. روز خروج و ظهور حضرت قائم عليه‏السلام است.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة: به نقل از تأويل الآيات الظاهره، ص 726.

----------------------

سوره معارج، آيه 26

وَ الَّذِينَ يُصدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ(26)

و آنها كه به روز جزا ايمان دارند.

 امام باقر عليه‏السلام درباره اين آيه مي‏فرمايد: منظور از روز جزا. ظهور و خروج حضرت قائم عليه‏السلام است.

روضه كافي، ص 287.

----------------------

سوره‏ ملک، آيه 30

قُلْ أَ رَءَيْتُمْ إِنْ أَصبَحَ مَاؤُكمْ غَوْراً فَمَن يَأْتِيكم بِمَاء مَّعِينِ(30)

بگو به من خبر دهيد. اگر آبهاي سرزمين شما در زمين فرو رود چه كسي مي‏تواند آب جاري در دسترس شما قرار دهد.

امام باقر در تفسير اين آيه مي‏فرمايد: اين آيه درباره‏ي امامي نازل شده است كه قيام به عدل الهي مي‏كند

مي‏گويد: اگر امام شما پنهان گردد و نمي‏دانيد كجاست؟ چه كسي براي شما امامي مي‏فرستد كه اخبار آسمانها و زمين و حلال و حرام خدا را براي شما توضيح دهد.

سپس امام عليه‏السلام فرمود: بخدا سوگند تأويل اين آيه نيامده و سرانجام خواهد آمد. (1)

عمار ياسر مي‏گويد: در يكي از غزوات رسول خدا با او همراه بودم و حضرت علي عليه‏السلام پرچمداران را به هلاكت رساند و جمعشان را متفرق ساخت و عمروبن عبدالله جمحي و شيبة بن نافع كشته شدند.

به حضور رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم رسيدم و عرضه داشتم. يا رسول الله:

همانا علي عليه‏السلام در راه خداوند حق جهاد را ادا كرد، رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: زيرا علي از من است و من از علي هستم. و او وارث علم من و پرداخت كننده قرضهاي من و اجرا كننده‏ي وعده‏ي من و جانشين بعد از من است.

اگر علي عليه‏السلام نمي‏بود مومن خالص پس از من شناخته نمي‏شد.

جنگ با او جنگ با من است و جنگ با من جنگ با خداست و مسالمت با او مسالمت با من و مسالمت با من مسالمت با خداوند است توجه كنيد كه علي پدر دو نوه‏ي من است و امامان از صلب اويند.

خداي تعالي امامان ارشاد كننده را كه از جمله‏ي آنها مهدي اين امت مي‏باشد از او بوجود خواهد آورد.

عرضه داشتم، يا رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم پدر و مادرم فدايت باد. اين مهدي عليه‏السلام كيست؟

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: اي عمار خداوند تبارك و تعالي با من پيمان بسته كه از صلب حسين عليه‏السلام نه امام بيرون آورد و نهمين آنها از نظر مردم غائب مي‏شود و همين است كه خداوند عزوجل فرمايد: (به كافران بگو اگر آب (كه مايه حيات است) همه به زمين فرو رود كيست كه باز آب گوارا برايتان پديد آرد).

براي او غيبتي طولاني خواهد بود. كه گروهي از عقيده‏شان برمي‏گردند وعده‏ي ديگري ثابت قدم مي‏مانند. پس هرگاه آخر زمان شود خروج مي‏كند و دنيا را پر از قسط و عدل مي‏نمايد. چنانكه از ظلم و جور پر شده است. و او بر مبناي تأيل مقاتله مي‏كند همانطور كه من بر مبناي تنزيل جهاد نمودم و او همنام من و شبيه‏ترين مردم به من است.(2)

[1]  نور الثقلين، جلد 5، ص 387.

[2]  المحجة في ما نزل في القائم الحجة، به نقل از كفاية الاثر، ص 120.

----------------------

سوره صف، آيه 8

يُرِيدُونَ لِيُطفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كرِهَ الْكَفِرُونَ(8)

آنها مي‏خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند، ولي خدا نور خود را كامل مي‏كند، هر چند كافران خوش نداشته باشند.

محمد بن فضيل از حضرت ابوالحسن موسي بن جعفر عليه‏السلام روايت كرده كه از او پيرامون اين آيه سوال كردم. امام عليه‏السلام فرمود: مي‏خواهند ولايت اميرالمومنين عليه‏السلام را با دهان خود خاموش نمايند. عرض كردم (و خداوند تمام كننده نور خود است) امام در توضيح آن فرمود: خداوند تمام كننده امامت است. به دليل فرموده‏ي خود: (آنانكه به خداوند و رسول او و نوري كه نازل ساختيم ايمان آوردند.) پس نور همان امام است. عرضه داشتيم.

اوست خدايي كه رسولش را به هدايت و دين حق فرستاد: فرمود: يعني اوست خدايي كه رسول خويش را به ولايت وصي خود امر فرمود: و ولايت همان دين حق است.

گفتم (تا بر همه دين غالب گرداند) امام در توضيح آن فرمود: يعني آن را بر تمامي اديان هنگام قيام حضرت قائم عليه‏السلام غالب سازد.

و اينكه خداوند فرموده (و خداوند تمام كننده نور خداست) يعني ولايت قائم عليه‏السلام را به مرحله تمام و كمال مي‏رساند و اينكه مي‏گويد (و هر چند كافران را خوش نيايد) يعني هر چند كافران به ولايت علي عليه‏السلام اكراه دارند.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة، به نقل از اصول كافي، جلد 1، ص 432.

----------------------

سوره حديد، آيه 17

اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يحْيِ الأَرْض بَعْدَ مَوْتهَا قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الاَيَتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ(17)

بدانيد خداوند زمين را بعد از مرگ آن زنده مي كند ، ما آيات ( خود ) را براي شما بيان كرديم شايد انديشه كنيد

امام صادق عليه‏السلام فرمود:

منظور زنده شدن زمين به وسيله عدالت است بعد از آنكه با جور مرده باشد. (1)

در حديث ديگري امام باقر عليه‏السلام در تفسير اين آيه مي‏فرمايد:

منظور آيه اين است كه: خداوند زمين را به وسيله حضرت مهدي زنده مي‏كند. بعد از آنكه مرده باشد و منظور از مردن زمين كفر اهل زمين است و كافر مرده است.(2)

[1]  تفسير نمونه، به نقل از روضه كافي.

[2]  تفسير نمونه، به نقل از بحار الانوار، جلد 78، ص 308.

----------------------

سوره رحمن، آيه 41

يُعْرَف الْمُجْرِمُونَ بِسِيمَهُمْ فَيُؤْخَذُ بِالنَّوَصي وَ الأَقْدَامِ(41)

مجرمان با قيافه‏هايشان شناخته مي‏شوند و آنگاه آنها را با موهاي جلوي سر و پاهايشان مي‏گيرند (و به دوزخ مي‏افكنند).

معاويه دهني از امام صادق عليه‏السلام روايت كرده كه پيرامون آيه مورد بحث فرمود: اي معاويه مردم در اين باره چه مي‏گويند؟

عرضه داشتم. مي‏پندارند كه خداوند (تبارك و تعالي) در قيامت مجرمين را به چهره‏هايشان مي‏شناسد.

پس امر مي‏شود از پيشاني و پاهايشان آنان را مي‏گيرند و در آتش در مي‏افكنند.

امام صادق عليه‏السلام فرمود: چگونه خداوند نياز دارد به شناختن خلايقي كه آنها را آفريده، گفتم، فدايت شوم پس معناي آيه چيست؟ فرمود: هر گاه قائم ما عليه‏السلام بپا خيزد. خداوند شناخت چهره‏ها را به آن حضرت عطا فرمايد، پس امر كند كافران را با پيشاني و پاهايشان بگيرند سپس از دم شمشير بگذرانند.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة.

----------------------

سوره ذاريات، آيه 23

فَوَ رَب السمَاءِ وَ الأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقُّ مِّثْلَ مَا أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ(23)

سوگند به پروردگار آسمان و زمين كه اين مطلب حق است. همانگونه كه شما سخن مي‏گوييد.

امام زين العابدين عليه‏السلام پيرامون آيه‏ي مورد بحث مي‏فرمايد:

اينكه خداوند فرموده اين حق است. منظور قيام حضرت قائم عليه‏السلام است و در همين مورد آيه ديگري نازل شده كه مي‏فرمايد:

خداوند به كساني از شما كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند وعده فرموده (كه در ظهور امام قائم عليه‏السلام در زمين خلافت دهد. چنانكه امتهاي شايسته پيامبران گذشته را جانشين پيشينيان خود ساخت. و دين پسنديده‏ي آنان را بر همه جا مسلط و نافذ گرداند و بر همه مومنان پس از ترس و هراس از دشمنان، ايمني كامل عطا فرمايد.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة.

----------------------

سوره ق، آيه 41-42

وَ استَمِعْ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ مِن مَّكان قَرِيب(41) يَوْمَ يَسمَعُونَ الصيْحَةَ بِالْحَقِّ ذَلِك يَوْمُ الخُْرُوج(42)

گوش فرا ده و منتظر روزي باش كه منادي از مكان نزديك ندا مي‏دهد روزي كه همگان صيحه‏ي رستاخيز را به حق مي‏شنوند. آن روز روز خروج است.

علي بن ابراهيم در تفسيرش كه منسوب به امام صادق عليه‏السلام است گويد:

امام فرمود: منادي صيحه‏ي حضرت قائم و نام پدرش عليه‏السلام را ندا مي‏كند و اينكه خداوند فرموده.

(روزيكه آن صيحه را به حق بشنوند آن هنگام روز خروج است) منظور صيحه از سوي آسمان بنام قائم عليه‏السلام است و آن روز خروج و ظهور است.

تفسير علي بن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 327.

----------------------

سوره فتح، آيه 25

... لَوْ تَزَيَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَاباً أَلِيماً(25)

و اگر مومنان و كافران از هم جدا مي‏شدند كافران را عذاب دردناكي مي‏كرديم.

از جمله در حديثي از امام صادق عليه‏السلام مي‏خوانيم كه كسي از امام سوال كرد مگر علي عليه‏السلام در دين خداوند قوي و قدرتمند نبود؟

امام عليه‏السلام فرمود: آري قوي بود، عرض كرد: پس چرا بر اقوامي (از افراد بي‏ايمان و منافق) مسلط شد اما آنها را از ميان نبرد. چه چيز مانع بود؟

فرمود: يك آيه در قرآن مجيد سوال كرد كدام آيه؟

فرمود: اين آيه كه خداوند مي‏فرمايد.

اگر مومنان و كافران از هم جدا مي‏شدند. كافران را عذاب دردناكي مي‏كرديم.

سپس فرمود: خداوند وديعه‏هاي باايماني در صلب اقوام كافر و منافق داشت و علي عليه‏السلام هرگز پدران را نمي‏كشت تا اين ودائع ظاهر گردد و هم چنين قائم ما اهل بيت ظاهر نمي‏شود تا اين ودائع آشكار گردد.

تفسير نمونه، به نقل از تفسير نور الثقلين، جلد 5، ص 70.

----------------------

سوره‏ جاثيه، آيه 14

قُل لِّلَّذِينَ ءَامَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِي قَوْمَا بِمَا كانُوا يَكْسِبُونَ(14)

به مؤمنان بگو : كساني را كه اميد به ايام الله ( روز رستاخيز ) ندارند مورد عفو قرار دهد تا خداوند در آن روز هر قومي را به اعمالي كه انجام مي دادند جزا دهد .

از امام صادق عليه‏السلام روايت شده است كه فرمود: روزهايي كه مورد اميد و آرزو هستند سه روز مي‏باشند 1- روز قيام حضرت قائم عليه‏السلام. 2- و روز رجعت (مرگ). 3- و روز قيامت.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة - تفسير نور الثقلين، جلد 2، ص 526.

----------------------

سوره زخرف، آيه 66

هَلْ يَنظرُونَ إِلا الساعَةَ أَن تَأْتِيَهُم بَغْتَةً وَ هُمْ لا يَشعُرُونَ(66)

آنها انتظار نمي‏كشند مگر قيامت را كه ناگهان به سراغ آنها آيد در حالي كه خبر ندارند.

زرارة بن اعين مي‏گويد از امام باقر عليه‏السلام پيرامون اين آيه پرسش كردم امام عليه‏السلام فرمود: منظور از ساعت همان ساعت حضرت قائم عليه‏السلام است كه بناگاه (خبر ظهور و قيامش) به آنان مي‏رسد.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تأويل الآيات الظاهره، ص 571.

----------------------

سوره زخرف، آيه 28

وَ جَعَلَهَا كلِمَةَ بَاقِيَةً في عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ(28)

او كلمه توحيد را (كلمه باقيه) در اعقاب خود قرار داد تا به سوي خدا باز گردند.

ابوهريره مي‏گويد: از رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم درباره‏ي همين آيه پرسش نمودم. رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: خداوند امامان را در اعقاب حسين قرار داد. از صلب او نه تن از امامان را بيرون خواهد آورد. و از آنهاست مهدي اين امت عليه‏السلام، سپس فرمود: چنانچه مردي پيوسته بين ركن و مقام براي عبادت در حال رفت و آمد باشد. آنگاه با كينه و بغض خاندان من خداوند را ملاقات نمايد داخل آتش شود. (5)

امام زين العابدين عليه‏السلام مي‏فرمايد: و درباره‏ي ما نازل شده اين آيه كه مي‏فرمايد: (و آن را كلمه‏ي باقيه‏اي در اعقابش قرار داد).

و امامت در بازماندگان حسين بن علي بن ابيطالب عليه‏السلام است تا روز قيامت كه همانا غائب از ما را دو غيبت خواهد بود يكي طولاني‏تر از ديگري اما اولي شش روز يا شش ماه و يا شش سال مي‏باشد.

و اما دومي آنقدر مدتش طول خواهد كشيد تا اينكه بيشتر گروندگان از اين امر برخواهند گشت. پس بر آن اعتقاد به امامت ثابت نمي‏ماند مگر كسي كه يقينش قوي و معرفتش صحيح باشد و از آنچه ما بخواهيم در دل چيزي احساس نكند و نسبت به ما اهل بيت حالت تسليم داشته باشد.(2)

[1]  المحجة ما في نزل في القائم الحجة. تفسير برهان، جلد 4، ص 140، كفاية الاثر، ص 86. 

[2]  كمال الدين و تمام النعمة، جلد 2، ص 323.

----------------------

سوره‏ شوري، آيه 45

وَ تَرَاهُمْ يُعْرَضونَ عَلَيْهَا خَشِعِينَ مِنَ الذُّلِّ يَنظرُونَ مِن طرْف خَفِيّ ...(45)

و آنها را مي‏بيني كه بر آتش عرضه مي‏شوند در حالي كه از شدت ذلت و خواري خاشعند و زير چشمي به آن نگاه مي‏كنند.

امام باقر عليه‏السلام پيرامون آيه مورد بحث مي‏فرمايد: اينكه خداوند مي‏فرمايد: (در حاليكه از شدت ذلت و خواري سر بزير انداخته و از گوشه چشم بر او نگاه مي‏كنند.) يعني به سوي حضرت قائم عليه‏السلام

المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تأويل الآيات الظاهره، ص 550.

----------------------

سوره‏ شوري، آيه 41

وَ لَمَنِ انتَصرَ بَعْدَ ظلْمِهِ فَأُولَئك مَا عَلَيهِم مِّن سبِيل(41)

و براي كسي كه بعد از مظلوم شدن ياري طلبد و انتقام گيرد ايرادي نيست.

ابو حمزه ثمالي مي‏گويد از امام باقر عليه‏السلام شنيدم كه مي‏فرمود: منظوراز اين آيه كه مي‏فرمايد: (هر آنكه پس از ظلمي كه بر او رفته انتقامجويي كند) يعني حضرت قائم عليه‏السلام و ياران او

و اينكه آيه مي‏فرمايد: (پس بر چنين كساني هيچ گونه مواخذه و گناهي نيست) يعني و چون قائم عليه‏السلام. بپا خيزد (از بني اميه و از تكذيب كنندگان و ناصبي‏ها) خود و اصحابش انتقام خواهد گرفت. و اين است معناي فرموده‏ي خداوند (تبارك و تعالي) كه: تنها راه مواخذه بر كساني است كه بر مردم ظلم مي‏كنند و در زمين بنا حق تباهي و ستم نمايند كه براي آنان عذاب دردناكي است.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تفسير علي بن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 278.

----------------------

سوره شوري، آيه 19-20

اللَّهُ لَطِيف بِعِبَادِهِ يَرْزُقُ مَن يَشاءُ وَ هُوَ الْقَوِي الْعَزِيزُ(19) مَن كانَ يُرِيدُ حَرْث الاَخِرَةِ نَزِدْ لَهُ في حَرْثِهِ وَ مَن كانَ يُرِيدُ حَرْث الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنهَا وَ مَا لَهُ في الاَخِرَةِ مِن نَّصِيب(20)

خداوند نسبت به بندگانش لطف دارد. هر کس را بخواهد روزي مي‏دهد و او قوي و شکست ناپذير است.

کسي که زراعت آخرت را بخواهد به او برکت مي‏دهيم و بر محصولش مي‏افزاييم و آنها که فقط کشت دنيا را مي‏طلبند کمي از آن به آنها مي‏دهيم اما در آخرت هيچ نصيبي ندارند.

ابوبصير مي‏گويد از امام صادق عليه‏السلام پيرامون آيه‏ي شريفه که مي‏فرمايد: خداوند به بندگانش لطف دارد هر که را بخواهد روزي مي‏دهد پرسيدم. امام عليه‏السلام فرمود: منظور ولايت اميرالمومنين عليه‏السلام است که آن را روزي مي‏دهد. راوي مي‏گويد: پرسيدم اينکه خداوند مي‏فرمايد: هر کس حاصل کشت آخرت را مي‏خواهد، چه معنايي دارد؟

امام عليه‏السلام فرمود: منظور معرفت اميرالمومنين و امامان عليه‏السلام است. پرسيدم (در کشتش مي‏افزاييم) يعني چه؟

امام عليه‏السلام فرمود: بر معرفتش مي‏افزاييم تا بهره‏اش را از دولت امامان دريافت دارد.

راوي مي‏گويد پرسيدم اينکه خداوند مي‏فرمايد:

(و هر آنکه حاصل کشت دنيا را فقط بخواهد از آن سهمي به او مي‏دهيم ولي ديگر در آخرت برايش نصيبي نخواهد بود) چه معنا دارد؟ امام عليه‏السلام فرمود: در دولت حق با حضرت قائم عليه‏السلام نصيب و بهره‏اي برايش نخواهد بود.

اصول کافي، جلد 1، ص 435.

----------------------

سوره فصلت، آيه 53

سنرِيهِمْ ءَايَتِنَا في الاَفَاقِ وَ في أَنفُسِهِمْ حَتي يَتَبَينَ لَهُمْ أَنَّهُ الحَْقُّ ...(53)

به زودي نشانه‏هاي خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آنها نشان مي‏دهيم تا آشکار گردد که او حق است.

ابوبصير مي‏گويد: از امام باقر عليه‏السلام راجع به تفسير اين آيه سوال شد.

امام عليه‏السلام فرمود: خداوند در جان مردم مسخ شدن را نشانشان خواهد داد و در جهان هستي کاسته شدن و تنگ گرديدن آن را برايشان که قدرت خداوند را در خودشان و جهان هستي مي‏بينند و اينکه خداوند فرموده: (تا برايشان روشن گردد که او حق است).

مقصود خداوند از آن خروج و ظهور حضرت قائم عليه‏السلام است و او حق است از سوي خداوند عزوجل که بناچار خلق او را خواهند ديد.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از کتاب الغيبة، ص 143.

----------------------

سوره فصلت، آيه 16

... لِّنُذِيقَهُمْ عَذَاب الخِْزْيِ في الحَْيَوةِ الدُّنْيَا وَ لَعَذَاب الاَخِرَةِ أَخْزَي وَ هُمْ لا يُنصرُونَ(16)

تا عذاب خوار كننده را در زندگي دنيا به آنها بچشانيم ، و عذاب آخرت از آن هم خوار كننده تر است و ( از هيچ سو ) ياري نمي شوند

ابو بصير مي‏گويد: از امام صادق عليه‏السلام در باره اين آيه پرسيدم فرمود :

اي ابوبصير کدام خواري از اين بدتر مي‏شود که مرد در خانه و آشيانه‏اش در کنار برادران و ميان زن و فرزند خود نشسته باشد که ناگهان خاندان او گريبانهايشان را چاک زنند و فرياد برکشند. مردم بپرسند، چه خبر شده است؟ اين سر و صدا چيست؟

در جواب گفته شود: فلان شخص همين حالا مسخ شد. و از صورت آدميان برگشت.

راوي گويد: عرضه داشتم اين مسئله (مسخ): بيش از قيام حضرت قائم عليه‏السلام خواهد بود يا بعد از آن فرمود: نه بلکه قبل از آن خواهد بود.

المحجة في ما نزل القائم الحجة. به نقل از کتاب الغيبة، ص 269.

----------------------

سوره فصلت، آيه 17

وَ أَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْنَهُمْ فَاستَحَبُّوا الْعَمَي عَلي الهُْدَي فَأَخَذَتهُمْ صعِقَةُ الْعَذَابِ الهُْونِ بِمَا كانُوا يَكْسِبُونَ(17)

اما قوم ثمود را هدايت کرديم ولي آنها نابينايي را بر هدايت ترجيح دادند. لذا صاعقه‏ي آن عذاب خوارکننده به خاطر اعمالي که انجام مي‏دادند آنها را فرو گرفت.

امام صادق عليه‏السلام مي‏فرمايند: منظور خداوند از اينکه فرموده: (قوم ثمود از روي سرکشي حقائق وحي را تکذيب کردند)

سوره والشمس، آيه 11.  

ثمود: گروهي از شيعه است: که خداوند سبحان مي‏فرمايد: (و اما قوم ثمود را هدايت کرديم، پس آنان کوري و گمراهي را بر هدايت برگزيدند. پس صاعقه عذاب خواري آنان را گرفت) و اين عقوبت شمشير است. هرگاه حضرت قائم عليه‏السلام بپا خيزد.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تأويل الآيات الظاهرة، ص 804.

----------------------

سوره‏ زمر، آيه 69

وَ أَشرَقَتِ الأَرْض بِنُورِ رَبهَا ...(69)

و زمين به نور پروردگارش روشني يافت.

امام صادق عليه‏السلام فرمود: هنگامي که قائم ما قيام کند. زمين به نور پروردگارش روشن مي‏شود. و بندگان از نور آفتاب مستغني مي‏شوند و ظلمت بر طرف مي‏گردد.

تفسير نمونه، جلد 19، به نقل از ارشاد شيخ مفيد «ره» تفسير صافي و نور الثقلين.

----------------------

سوره ص، آيه 88

وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينِ(88)

و خبر آن را بعد از مدتي مي‏شنويد. و حقيقت و راستي آن را خواهيد دانست.

ابوحمزه ثمالي از امام باقر عليه‏السلام روايت کرده که در تفسير اين آيه فرمود:

منظور خداوند از اين آيه هنگام خروج حضرت قائم عليه‏السلام است.

روضه کافي، ص 287.

----------------------

سوره صافات، آيه 83

وَ إِنَّ مِن شِيعَتِهِ لابْرَهِيمَ(83)

و به راستي که از جمله‏ي شيعيان او (نوح) ابراهيم است.

جابر بن يزيد جعفي از امام صادق عليه‏السلام از تفسير اين آيه شريفه که خداوند مي‏فرمايد (و به راستي که از جمله شيعيان او ابراهيم است) پرسش نمود.

امام عليه‏السلام در پاسخ فرمود: همانا خداوند سبحان. زمانيکه ابراهيم عليه‏السلام را آفريد. پرده از جلوي چشمش برگرفت ابراهيم نگاه کرد و نوري را کنار عرش مشاهده نمود.

عرضه داشت، خداوندا: اين نور چيست؟ به او گفته شد:

اين نور محمد صلي الله عليه و آله و سلم برگزيده از خلق من است.

و نوري در کنار آن نور ديد. پرسيد خدايا و اين نور چيست؟

از سوي خداوند به او گفته شد:

اين نور علي بن ابيطالب عليه‏السلام ياور دين من است.

در کنار آن دو نور سه نور ديگر ديد. پرسيد خدايا اين نورها چيستند؟

به او گفته شد: اين نور فاطمه عليهاالسلام است که دوستانش را از آتش باز داشته و جدا کرده و نور دو پسرش حسن و حسين عليهماالسلام مي‏باشد.

آنگاه ابراهيم گفت: پروردگارا نه نور ديگر هم مي‏بينم که پيرامون آنان را گرفته‏اند. گفته شد. اي ابراهيم اينان امامان از فرزندان علي و فاطمه عليهماالسلام هستند پس ابراهيم عرضه داشت.

بار خدايا به حق اين پنج تن تو را سوگند مي‏دهم که به من بشناساني آن نه تن را که کيانند.

خداوند فرمود: اي ابراهيم! اولين آنها علي بن الحسين عليه‏السلام است و پسرش محمد صلي الله عليه و آله و سلم و پسرش جعفر عليه‏السلام و پسرش موسي عليه‏السلام و پسرش علي عليه‏السلام و پسرش محمد عليه‏السلام و پسرش علي عليه‏السلام و پسرش حسن عليه‏السلام و حجت قائم عليه‏السلام پسر اوست.

آنگاه ابراهيم گفت: اي خداي من و سيد من نورهايي را مي‏بينم که پيرامون آنها حدقه زده‏اند که شماره آنها را جز تو کسي نمي‏داند.

گفته شد: اي ابراهيم، اينان شيعيان اميرالمومنين علي بن ابيطالب عليه‏السلام مي‏باشند.

ابراهيم گفت، به چه نشانه‏ها و علامتهايي شيعيان او شناخته مي‏شوند؟

خداوند فرمود: به خواندن پنجاه و يک رکعت نماز و بلند خواندن (بسم الله الرحمن الرحيم) و قنوت گرفتن پيش از رکوع و انگشتري به دست راست کردن در اين هنگام ابراهيم عليه‏السلام گفت: خداوندا: مرا از شيعيان اميرالمومنين عليه‏السلام قرار ده.

امام صادق عليه‏السلام فرمود: پس خداوند اين مطلب را در کتاب خود خبر داده که مي‏فرمايد: (و به راستي که از جمله شيعيان او ابراهيم است

المحجة في ما نزل في القائم الحجة.

----------------------

سوره سبا، آيه 51

وَ لَوْ تَرَي إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْت وَ أُخِذُوا مِن مَّكان قَرِيب(51)

و اگر بيني هنگامي که فريادشان بلند مي‏شود و هراسان مي‏گردند اما نمي‏توانند از عذاب الهي بگريزند و آنها را از مکان نزديکي (از آنجا که حتي انتظارش را ندارند) مي‏گيرند (از درماندگي آنها تعجب خواهي کرد.)

امام باقر عليه‏السلام فرمود:

البته صاحب اين امر را غيبتي خواهد بود و سخني طولاني بيان داشت که متضمن غيبت و ظهور حضرت صاحب الامر عليه‏السلام است تا آنجا که امام عليه‏السلام فرمود:

پس صاحب الامر. مردم را به کتاب خدا و سنت پيامبرش صلي الله عليه و آله و سلم و ولايت علي بن ابيطالب و بيزاري از دشمنش دعوت مي‏کند. ولي نام کسي از دشمنان را نمي‏برد. تا آنگاه که به بيداء رسد. سپاهيان سفياني به سويش خروج کنند.

پس خداوند به زمين فرمان مي‏دهد که آنان را از زير پاهايشان بگيرد و همين است معناي قول خداوند عزوجل.

(و اگر اي رسول ما) کافران را ببيني هنگامي که هراسانند پس هيچ از عذابشان فوت و زائل نشود و از جايگاه نزديکي گرفته شوند و گويند به او ايمان آورديم) يعني و گويند به قائم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم ايمان آورديم (و حال آنکه از بيش به او کفر ورزيده‏اند) يعني به قائم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم تا آخر سوره.

پس کسي از آنان باقي نمي‏ماند مگر دو مرد بنام (وتر و وتير) از قبيله‏ي مراد. که صورتهايشان در پشتهايشان خواهد بود که به پشت راه خواهند رفت و آنچه بر سر يارانشان آمد را به مردم خبر مي‏دهند.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تفسير عياشي، جلد 2، ص 56.

----------------------

سوره سجده، آيه 29

قُلْ يَوْمَ الْفَتْح لا يَنفَعُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِيمَنُهُمْ وَ لا هُمْ يُنظرُونَ(29)

بگو روز پيروزي ايمان آوردن سودي به حال کافران نخواهد داشت و به آنها هيچ مهلت داده نمي‏شود.

ابن دراج مي‏گويد شنيدم حضرت صادق عليه‏السلام درباره‏ي قول خداوند عزوجل که مي‏فرمايد: (اي رسول ما بگو: در روز پيروزي ايمان کساني که کفر ورزيدند سودي به حالشان نخواهد داشت و مهلت داده نخواهد شد.) فرمود:

روز فتح و پيروزي روزيست که دنيا بر روي حضرت قائم عليه‏السلام گشوده مي‏شود کسي که پيش از آن هنگام مومن نبوده و بعد از اين فتح يقين کند. ايمانش نفعي به حالش نخواهد داشت.

ولي هر که پيش از آن ايمان داشته و منتظر ظهورش بوده ايمانش برايش سودمند خواهد بود و خداوند مقام و شأنش را نزد قائم عليه‏السلام بزرگ خواهد ساخت و روز قيامت و رستاخيز بهشتش را برايش زينت خواهد کرد و آتشش را از وي محجوب خواهد فرمود و اين است پاداش دوستان و اهل ولايت اميرالمومنين عليه‏السلام و ذريه طاهرين آن حضرت عليهم‏السلام.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة.

----------------------

سوره‏ سجده، آيه 21

وَ لَنُذِيقَنَّهُم مِّنَ الْعَذَابِ الأَدْني دُونَ الْعَذَابِ الأَكْبرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ(21)

ما آنها را از عذاب نزديک (اين دنيا) قبل از عذاب بزرگ (آخرت) مي‏چشانيم شايد باز گردند.

محمد بن حسن شيباني در کتاب ارزشمند (کشف البيان) مي‏گويد: از حضرت امام جعفر صادق عليه‏السلام درمعناي اين آيه روايت شده است که فرمود عذاب ادني عبارتست از قحطي و خشکسالي و عذاب اکبر عبارتست از خروج قائم مهدي عليه‏السلام با شمشير در آخر الزمان.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از کشف البيان.

----------------------

سوره روم، آيه 4

في بِضع سِنِينَ للَّهِ الأَمْرُ مِن قَبْلُ وَ مِن بَعْدُ وَ يَوْمَئذ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ(4) بِنَصرِ اللَّهِ يَنصرُ مَن يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ(5)

در چند سال ، همه كارها از آن خدا است ، چه قبل و چه بعد ( از اين شكست و پيروزي ) و در آن روز مؤمنان خوشحال خواهند شد .

- به سبب ياري پروردگار ، خداوند هر كس را بخواهد نصرت مي دهد و او عزيز و حكيم است .

امام صادق عليه‏السلام درباره‏ي اين آيه شريفه مي‏فرمايد:

منظور از خوشحالي مومنان در آن روز خوشحالي و سرور آنان در قبرهايشان نسبت به قيام و ظهور حضرت قائم عليه‏السلام مي‏باشد.

دلائل الامامة: ابو جعفر محمد بن جرير الطبري، ص 248.

----------------------

سوره شعراء، آيه 227

... وَ سيَعْلَمُ الَّذِينَ ظلَمُوا أَي مُنقَلَب يَنقَلِبُونَ(227)

و بزودي آنها که ستم کردند مي‏دانند که بازگشت‏شان به کجاست.

امام علي بن موسي الرضا عليه‏السلام از پدرش و او از پدرانش عليهم‏السلام روايت کرده است که آن حضرت مي‏فرمايد:

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:

هر کس دوست مي‏دارد به دين من دست يازيده و پس از من بر کشتي نجات قرار گيرد.بايد به علي بن ابيطالب عليه‏السلام اقتدا نمايد.

و با دشمنش دشمني کند و با دوست او دوستي نمايد. زيرا که او خليفه‏ي من و وصي من و جانشين من بر امتم در حال حيات و پس از وفات من مي‏باشد.

و او امام و امير هر مسلمان و امير هر مومن بعد از من مي‏باشد گفته‏اش گفته من و امرش امر من و نهي او نهي من است.

و پيرو او پيرو من و ياري کننده‏اش ياور من و خوار کننده‏اش خوار کننده‏ي من است.

آنگاه رسول خدا فرمود:

هر کس بعد از من از علي جدا شود روز قيامت مرا نخواهد ديد من نيز او را نخواهم ديد. و هر که با علي مخالفت نمايد خداوند بهشت را بر وي حرام نمايد. و سرانجامش را آتش جهنم مقرر دارد که بد جايگاهي است.

و هر آنکه علي را خوار نمايد. خداوند او را خوار سازد. روزي که او بر خداوند عرضه شود. و هر کس علي را نصرت دهد خداوند او را نصرت فرمايد، روزي که او را ملاقات کند و به هنگام سوال و جواب دليلش را به وي تلقين نمايد.

آنگاه رسول صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:

و حسن و حسين دو امام امت من بعد از پدرشانند. و دو سيد جوانان اهل بهشت و مادرشان بهترين زنان عالميان مي‏باشد.

و پدرشان سيد اوصياست و از فرزندان حسين عليه‏السلام نه امام خواهد بود که نهمين آنها قائم عليه‏السلام است که از فرزندان من است.

اطاعت از آنان اطاعت از من است و معصيت آنها نافرماني من محسوب مي‏گردد.

به خداوند شکوه مي‏نمايم از منکران فضيلت ايشان و ضايع کنندگان حق و حرمت آنان پس از من و خداوند بس است که ولي و ياور عترت من و امامان امتم باشد و از منکران حق ايشان انتقام کشد.

(و آنگاه رسول خدا در پايان سخنانش آيه‏ي مورد بحث را تلاوت فرمود:) و آنانکه ظلم کردند بزودي خواهند دانست که به چه دگرگوني دچار خواهند شد.

کمال الدين و تمام النعمة، جلد 1، ص 260.

----------------------

سوره شعراء، آيه 4

إِن نَّشأْ نُنزِّلْ عَلَيهِم مِّنَ السمَاءِ ءَايَةً فَظلَّت أَعْنَقُهُمْ لهََا خَضِعِينَ(4)

اگر ما اراده کنيم از آسمان بر آنها آيه‏اي نازل مي‏کنيم که گردنهايشان در برابر آن خاضع گردد.

ابو بصير مي‏گويد از امام باقر عليه‏السلام راجع به همين آيه پرسيدم امام عليه‏السلام فرمود:

اين آيه درباره‏ي قائم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم نازل شده، اسم او از سوي آسمان اعلام خواهد شد.(1)

ابن عباس در تفسير آيه شريفه مي‏فرمايد:

اين آيه درباره‏ي ما و راجع به بني اميه نازل شده، براي ما دولتي خواهد بود که گردنهايشان را خوار مي‏سازد، پس از سختي و گردنکشي آنها و پس از عزت آنها را به پستي مي‏کشاند. (2)

[1]  المحجة في ما نزل في القائم الحجة.  

[2]  المحجة في ما نزل في القائم الحجة.)

----------------------

سوره شعراء، آيه 205-207

أَ فَرَءَيْت إِن مَّتَّعْنَهُمْ سِنِينَ(205) ثُمَّ جَاءَهُم مَّا كانُوا يُوعَدُونَ(206) مَا أَغْني عَنهُم مَّا كانُوا يُمَتَّعُونَ(207)

خواهي ديد. اگر ما ساليان ديگري آنها را از اين زندگي بهره‏مند سازيم سپس عذابي که به آنها وعده داده شده به سراغشان بيايد اين تمتع و بهره‏گيري از دنيا براي آنها سودي نخواهد داشت.

امام صادق عليه‏السلام در تفسير قول خداوند عزوجل که مي‏فرمايد:

(اي رسول ما خواهي ديد که چنانچه چندين سال هم آنان را منتعم سازيم. سپس عذاب موعود به آنان رسد)

فرمود: منظور خروج حضرت قائم عليه‏السلام است. بعد در تفسير آيه بعد که مي‏فرمايد:

(آنچه از دنيا برخوردار بوده‏اند به آنان هيچ سودي نبخشد و عذابي از آنها دور ننمايد.)

فرمود: آنها بني اميه هستند که در دنيا بهره‏مند بوده‏اند.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تأويل الآيات الطاهرة، ص 392.

----------------------

سوره‏ نور، آيه 35

اللَّهُ نُورُ السمَوَتِ وَ الأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشكَوة فِيهَا مِصبَاحٌ الْمِصبَاحُ في زُجَاجَة الزُّجَاجَةُ كَأَنهَا كَوْكَبٌ دُرِّيُّ يُوقَدُ مِن شجَرَة مُّبَرَكة زَيْتُونَة لا شرْقِيَّة وَ لا غَرْبِيَّة يَكادُ زَيْتهَا يُضيءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسسهُ نَارٌ نُّورٌ عَلي نُور يهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشاءُ وَ يَضرِب اللَّهُ الأَمْثَلَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِكلِّ شيْء عَلِيمٌ(35)

خداوند نور آسمانها و زمين است. مثل نور خداوند همانند چراغداني است که در آن چراغي (پر فروغ) باشد. آن چراغ در حبابي قرار گيرد. حبابي شفاف و درخشنده. همچون يک ستاره‏ي فروزان.

اين چراغ با روغني افروخته مي‏شود که از درخت پر برکت زيتوني گرفته شده که نه شرقي است و نه غربي. (آنچنان روغنش صاف و خالص است) که نزديک است بدون تماس با آتش شعله‏ور شود. نوري است بر فراز نور. و خدا هر کس را بخواهد به نور خود هدايت مي‏کند و خداوند به هر چيزي آگاه است.

از جابر بن عبدالله انصاري روايت است که مي‏گويد:

به مسجد کوفه داخل شدم، ديدم حضرت اميرالمومنين عليه‏السلام با انگشت چيزي مي‏نويسد.

و مي‏خندد: عرضه داشتم، يا اميرالمومنين. چه چيز موجب خنده‏ي شما شده است؟

فرمود: در شگفتم از کسي که اين آيه را مي‏خواند. ولي بطور شايسته و بايسته به معناي آن معرفت ندارد. عرض کردم: کدام آيه يا اميرالمومنين؟ فرمود:

آيه: الله نور السموات و الارض مثل نوره کمشکاة.

مشکات: حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم است. (فيها مصباح) مصباح من هستم. (في زجاجة) زجاجه حسن و حسين مي‏باشند.

کانها کوکب دري. و او علي بن الحسين است.

يوقد من شجرة مبارکة. محمد بن علي است. زيتونة. جعفر بن محمد است.

لا شرقية: موسي بن جعفر. ولا غربية علي بن موسي الرضا است.

يکاد زيتها يضي. محمد بن علي است.

و لو لم تمسسه نار. علي بن محمد است.

نور علي نور. حسن بن علي است.

يهدي الله لنوره من يشاء: قائم مهدي است که درود بر آنان باد.

و يضرب الله الامثال للناس: و الله بکل شي‏ء عليم.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة: البته در مورد اينکه اين آيه شريفه درباره‏ي اهل بيت عليهم‏السلام هست روايات بسياري وارد گرديده که در کتاب (البرهان) موجود مي‏باشد.

----------------------

سوره يونس، آيه 20

وَ يَقُولُونَ لَوْ لا أُنزِلَ عَلَيْهِ ءَايَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْب للَّهِ فَانتَظِرُوا إِني مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ(20)

و مي‏گويند چرا معجزه‏اي از پروردگارش بر او نازل نمي‏شود. بگو غيب و معجزات براي خدا و به فرمان او است.

شما در انتظار باشيد من هم با شما در انتظارم.

از امام صادق عليه‏السلام درباره‏ي فرموده‏ي خداي عزوجل.

(«الم» اين کتاب هيچ ترديدي در آن نيست هدايتگر متقيان است. کسانيکه به غيب ايمان آورند) پرسيدم.

امام عليه‏السلام فرمود: متقين در اين آيه شيعيان علي عليه‏السلام هستند. و غيب همان حجت قائم غائب عليه‏السلام مي‏باشد و شاهد بر اين مدعا فرموده‏ي خداوند است در اين آيه که مي‏فرمايد:

و کافران گويند: چرا آيت و نشانه‏اي از پروردگارش بر او نازل نمي‏شود. پس بگو همانا غيب مخصوص خداوند است. پس منتظر باشيد که من نيز از منتظران هستم.

کمال الدين شيخ صدوق «ره»، جلد 2، ص 340.

----------------------

سوره‏ نحل، آيه 45

أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السيِّئَاتِ أَن يخْسِف اللَّهُ بهِمُ الأَرْض أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَاب مِنْ حَيْث لا يَشعُرُونَ(45)

آيا توطئه گران از اين عذاب الهي ايمن گشتند که ممکن است خدا آنها را در زمين فرو برد و يا مجازات حق از آنجا که انتظارش را ندارند به سراغشان بيايد.

از جابر جعفي روايت شده که امام باقر عليه‏السلام ضمن حديثي طولاني به او فرمود:

و مبادا که با معدود کساني که از فرزندان محمد صلي الله عليه و آله و سلم (بعنوان بر پايي عدل و داد و تشکيل دولت حق) خروج کنند همراهي کني.

زيرا که براي آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم و علي پرچمي و دولتي خاص است و ديگران به پرچمهايي وابسته مي‏شوند (يعني ديگران هم دولتهايي دارند).

پس هميشه با اينان (امام بر حق از آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم) باش و از آناني که برايت ياد کردم جدا بپرهيز.

و هر گاه مردي از ايشان که سيصد و سيزده نفر با وي بود و پرچم رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم را همراه داشت بپا خاست و عازم مدينه شود با او همراهي کن.

و چون از بيابان بيداء بگذرد مي‏گويد: اينجا جاي کساني است که به زمين فرو خواهند رفت.

و اين است معني آيه‏اي که خداي عزوجل فرمود:

آيا کساني که بر کارهاي زشت. مکرها مي‏کنند. ايمن هستند از اينکه خداوند آنان را بر زمين فرد برد يا عذاب او از آنجا که پي نبرند به سراغشان بيايد. يا آنکه هنگام آمد و شدشان به ناگاه آنها را بگيرد و آنان توان مقابله با قدرت حق را ندارند.

تفسير عياشي: جلد 1، ص 65.

----------------------

سوره‏ نحل، آيه 1

أَتي أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَستَعْجِلُوهُ سبْحَنَهُ وَ تَعَلي عَمَّا يُشرِكُونَ(1)

فرمان خدا (دائر به مجازات مشرکان و مجرمان) فرا رسيده است براي آن عجله نکنيد.

امام صادق عليه‏السلام پيرامون اين آيه شريفه فرمود:

آن امر ماست، امر خداوند عزوجل است. پس در آن عجله نشود، خداوند آن را با سه ارتش تأييد مي‏فرمايد:

1- بوسيله فرشتگان.

2- بوسيله‏ي مومنان.

3- بوسيله‏ي رعب.

و خروج آن حضرت هم چون خروج رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم خواهد بود و آن فرموده‏ي خداي عزوجل است که خطاب به رسولش مي‏فرمايد:

همچنانکه خداوند تو را به حق و براي اعلاي کلمه‏ي توحيد از خانه‏ات بيرون ساخت و گروهي از مومنين آن را اکراه داشتند.

کتاب الغيبة، ص 128، شناخت امام عصر، از مولف، ص 226.

----------------------

سوره يوسف، آيه 110

حَتي إِذَا استَيْئَس الرُّسلُ وَ ظنُّوا أَنهُمْ قَدْ كذِبُوا جَاءَهُمْ نَصرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشاءُ وَ لا يُرَدُّ بَأْسنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ(110)

(رسولان به دعوت خود و دشمنان به مخالفت هم چنان ادامه دادند) تا اينکه رسولان مأيوس شدند و گمان کردند که (حتي گروه اندک مومنان) به آنها دروغ گفته‏اند.

در اين هنگام ياري ما به سراغ آنها آمد هر کس را مي‏خواستيم نجات مي‏داديم و مجازات و عذاب ما از قوم زيانکار بازگردانده نمي‏شود.

در کتاب مسند فاطمه عليهاالسلام به سند خود از ابو علي نهاوندي آورده که گفت محمد بن احمد کاشاني حديث کرد که گفت محمد بن سليمان حديث آورد که گفت: علي بن سيف حديث کرد که گفت پدرم از مفضل بن عمر برايم حديث کرد

از امام صادق عليه‏السلام روايت شده که فرمودند:

مردي به محضر امام اميرالمومنين عليه‏السلام شرفياب شد و از طولاني شدن دولت جور و ستم به آن جناب شکايت کرد.

اميرالمومنين عليه‏السلام به او فرمود: به خدا سوگند آنچه آرزويش را داريد نخواهد شد تا اينکه باطل جويان هلاک شوند و جاهلان از ميان بروند و متقيان که اندک هستند در امان گردند:

تا جائيکه احدي از شما جاي پايي براي خودش نخواهد يافت و تا آنجا که شما در نظر مردم از مردار در چشم صاحبش نيز بي‏ارزشتر خواهيد شد.

و همانطور که شما در آن حال هستيد، ناگهان ياري خداوند و پيروزي بيايد و اين است معناي فرموده‏ي پروردگار عزوجل در کتابش:

تا آنجا که رسولان مأيوس شدند و گمان کردند.(حتي افراد اندک مومن نيز) به آنان دروغ گفته‏اند. در آن حال ياري ما به سراغشان آمد.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة، به نقل از دلائل الامامة محمد بن جرير طبري،ص 251.

----------------------

سوره‏ نساء، آيه 59

يَأَيهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسولَ وَ أُولي الأَمْرِ مِنكمْ ...(59)

اي کساني که ايمان آورده‏ايد، اطاعت کنيد خدا را و اطاعت کنيد پيامبر خدا و صاحبان امر را.

جابر بن يزيد جعفي مي‏گويد. شنيدم که جابر بن عبدالله انصاري چنين مي‏گفت: هنگاميکه خداوند عزوجل بر پيامبرش حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم اين آيه را نازل کرد.

عرض کردم يا رسول الله:

خدا و رسولش را شناختيم. اولوالامر که خداوند طاعتشان را به طاعت تو مقرون ساخته کيانند؟

رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:

آنان جانشينان من هستند اي جابر. و امامان مسلمين پس از من مي‏باشند. نخستين آنها علي بن ابيطالب. سپس حسن، سپس حسين. سپس علي بن الحسين. سپس محمد بن علي که در تورات به باقر معروف است و تو اي جابر او را درک خواهي کرد. پس هر گاه او را ملاقات کردي سلام مرا به او برسان.

سپس جعفر صادق. سپس موسي بن جعفر. سپس علي بن موسي. سپس محمد بن علي.

سپس علي بن محمد. سپس حسن بن علي، سپس همنام و هم کنيه‏ي من حجت خدا در زمين و بقية الله در بين بندگان خدا فرزند حسن بن علي.همان که خداي (تعالي ذکره) بوسيله او مشارق و مغارب زمين را بر دستهاي او فتح خواهد کرد.

آنکه از شيعيان و دوستانش غيبتي خواهد داشت که در زمان غيبتش بر اعتقاد به امامتش ثابت نمي‏ماند مگر کسي که خداوند دلش را براي ايمان آزمايش کرده باشد.

جابر بن عبدالله انصاري گويد: عرضه داشتم يا رسول الله.

آيا براي شيعيان نفعي از او در زمان غيبت هست؟

فرمود: آري.

سوگند به آنکه مرا به پيغمبري مبعوث ساخت. آنها را در عصر غيبت به نور او روشنايي مي‏گيرند و به وسيله ولايت او بهره‏مند مي‏گردند. هم چنان که مردم از نور خورشيد سود مي‏برند هر چند که ابري آن را بپوشاند.

اي جابر اين از مکنون سر الهي و مخزون علم اوست. آن را جز از اهلش مخفي بدار.

کمال الدين و تمام النعمه، شيخ صدوق «ره»، جلد 1، ص 253.

----------------------

سوره آل عمران، آيه 83

أَ فَغَيرَ دِينِ اللَّهِ يَبْغُونَ وَ لَهُ أَسلَمَ مَن في السمَوَتِ وَ الأَرْضِ

طوْعاً وَ كرْهاً وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُونَ(83)

و تمام کساني که در آسمانها و زمين هستند. از روي اختيار يا از روي اجبار در برابر فرمان او تسليم هستند و به سوي او باز مي گردند.

عياشي به سند خود از رفاعة بن موسي چنين آورده که مي‏گويد: شنيدم حضرت صادق عليه‏السلام مي‏فرمود:

(و هر که در آسمانهاو زمين است خواه و ناخواه مطيع امر حق است) فرمود: هر گاه قائم عليه‏السلام به پا خيزد هيچ سرزميني باقي نماند. مگر اينکه گواهي به شهادتين در آن ندا گردد. (1)

از ابن بکير نقل شده است که مي‏گويد: از حضرت ابوالحسن عليه‏السلام در مورد همين آيه سوال نمودم.

امام فرمود: اين آيه درباره‏ي حضرت قائم نازل شده.

هرگاه بپا خيزد بر يهود و نصاري و ستاره پرستان و زنادقه و مرتدين و کفار در شرق و غرب زمين، اسلام را عرضه مي‏کند.

پس هر کس از روي دلخواه و اختيار مسلمان شود. قائم عليه‏السلام او را به نماز و زکات و ساير کارهايي که يک مسلمان بايد انجام دهد و براي خداوند بر او واجب مي‏شود امر فرمايد:

و هر کس اسلام را نپذيرد. گردنش را مي‏زند. تا آنجا که در شرق و غرب عالم هيچ کس نماند جز اينکه موحد گردد. (2)

[1]  تفسير عياشي، جلد 1، ص 183.  

[2]  تفسير عياشي، جلد 1، ص 183.

----------------------

سوره آل عمران، آيه 200

يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اصبرُوا وَ صابِرُوا وَ رَابِطوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ(200)

اي كساني كه ايمان آورده‏ايد صبر بيشه سازيد و در برابر دشمنان نيز استقامت كنيد و از مرزهاي خود مراقبت كنيد، و از خدا بپرهيزيد. شايد رستگار شويد.

امام باقر عليه‏السلام در مورد اين آيه مي‏فرمايد: صبر كنيد. بر اداي فرائض. و پايداري و استقامت كنيد در مقابل دشمن و با امامتان كه انتظار ظهورش را مي‏كشيد مرابطه نماييد و خود را به رشته ولايت او ببنديد.

غيبت نعماني، ص 105.

----------------------

سوره‏ اعراف، آيه 159

وَ مِن قَوْمِ مُوسي أُمَّةٌ يهْدُونَ بِالحَْقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ(159)

و از قوم موسي گروهي به سوي حق هدايت مي‏کنند و حاکم به حق و عدالتند.

امام جعفر صادق عليه‏السلام مي‏فرمايد: براي ياري و نصرت حضرت قائم عليه‏السلام از پشت کعبه بيست و هفت مرد بيرون مي‏آيند. پانزده تن از قوم موسي عليه‏السلام همانها که به حق هدايت مي‏کرده و به آن باز مي‏گشتند و هفت نفر اصحاب کهف.

و يوشع بن نون. و سلمان. و ابودجانه انصاري. و مقداد بن اسود و مالک اشتر.

پس در پيشگاه آن حضرت ياراني و حاکماني خواهند بود.

روضة الواعظين، ص 228.

----------------------

سوره‏ هود، آيه 80

قَالَ لَوْ أَنَّ لي بِكُمْ قُوَّةً أَوْ ءَاوِي إِلي رُكْن شدِيد(80)

گفت افسوس اي کاش در برابر شما قدرتي داشتم يا تکيه گاه و پشتيبان محکمي در اختيار من بود.

ابن بابويه. به سند خود از ابو بصير نقل مي‏کند که او گويد امام صادق عليه‏السلام پيرامون آيه مورد بحث فرمود: اينکه::حضرت لوط عليه‏السلام به قومش گفت:

(اي کاش در برابر شما قدرتي داشتم يا تکيه گاه و پشتيبان محکمي در اختيارم بود) مقصودش جز اين نبود که نيروي قائم عليه‏السلام را تمنا مي‏کند.

و منظورش از رکن شديد، ياران و اصحاب آن حضرت مي‏باشند که يک مرد از آنها قوت چهل مرد را دارد و دلش از کوه آهنين محکمتر است و اگر به کوههاي آهن بگذرند. آنها را از بين مي‏برند. و شمشيرهايشان را کنار نگذارند مگر وقتي که خداوند عزوجل راضي شده باشد.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از کمال الدين و تمام النعمة، جلد 2، ص 673.

----------------------

سوره‏ حج، آيه 39

أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلي نَصرِهِمْ لَقَدِيرٌ(39)

به آنها که در جنگ بر آنان تحميل شده اجازه‏ي جهاد داده شده است چرا که مورد ستم قرار گرفته‏اند و خداوند بر نصرت و ياري آنها قادر است.

امام صادق عليه‏السلام پيرامون اين آيه مي‏فرمايد:

اين آيه درباره‏ي حضرت قائم عليه‏السلام و اصحاب اوست. (1)

امام صادق عليه‏السلام در تفسير همين آيه شريفه مي‏فرمايد: اهل سنت مي‏گويند اين آيه درباره‏ي رسول صلي الله عليه و آله و سلم نازل شده: هنگاميکه که کفار قريش آن حضرت را از مکه بيرون کردند و حال آنکه درباره‏ي حضرت قائم عليه‏السلام است که چون خروج کند براي حسين عليه‏السلام خونخواهي نمايد و اين است فرمايش او که:

(ما اولياي خون و طالبان ديه هستيم). (2)

[1]  المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تأويل الآيات الظاهرة، ص 338. 

[2]  المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تفسير علي ابن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 84.

----------------------

سوره‏ حج، آيه 41

الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّهُمْ في الأَرْضِ أَقَامُوا الصلَوةَ وَ ءَاتَوُا الزَّكوةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَ للَّهِ عَقِبَةُ الأُمُورِ(41)

ياران خدا کساني هستند که هرگاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم نماز را بر پا مي‏دارند و زکات را مي‏پردازند و امر به معروف و نهي از منکر مي‏نمايند و پايان همه کارها از آن خداست.

امام باقر عليه‏السلام در تفسير اين آيه‏ي شريفه مي‏فرمايد:

اين آيه براي آل محمد عليهم‏السلام است تا آخر آيه، خداوند حضرت مهدي عليه‏السلام و اصحابش را مالک و مسلط بر مشارق و مغارب زمين خواهد ساخت و دين را آشکار و غالب خواهد فرمود: و خداوند به وسيله‏ي او و اصحابش بدعتها و باطل را از بين خواهند برد. همچنانکه سفيهان حق را ميرانده باشند. تا جائيکه اثري از ظلم ديده نشود. (و امر به معروف و نهي از منکر نمايند).

تفسير علي بن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 87.

----------------------

سوره‏ طارق، آيه 15-17

إِنهُمْ يَكِيدُونَ كَيْداً(15) وَ أَكِيدُ كَيْداً(16) فَمَهِّلِ الْكَفِرِينَ أَمْهِلْهُمْ رُوَيْدَا(17)

حيله مي‏کنند. و من هم در مقابل آنها حيله مي‏کنم حال که چنين است کافران را اندکي مهلت ده. تا سزاي اعمالشان را ببينند.

 ابو بصير به نقل از امام صادق عليه‏السلام در توضيح اين آيه که مي‏فرمايد: (پس او را در آن روز قوت و توانايي و ياوري نيست) مي‏گويد:

امام عليه‏السلام فرمود: براي او قوت و نيرويي نيست که بر عليه خالقش به وسيله‏ي آن نيرو گردد. و هيچ ياوري از سوي خداوند نمي‏باشد تا اگر خداوند اراده فرمايد او را عذاب کند ياريش نمايد:

ابو بصير مي‏گويد عرضه داشتم، (آنان هر چه مي‏توانند کيد و مکر کنند و من هم کيد خواهم کرد) به چه معناست.

امام عليه‏السلام فرمود:

با رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم کيد و مکر نمودند و با اميرالمومنين عليه‏السلام کيد کردند و نسبت به فاطمه عليهاالسلام با مکر و حيله رفتار نمودند. پس خداوند مي‏فرمايد: اي محمد.

آنان هر چه بتوانند کيد و مکر مي‏کنند و من هم در مقابل آنان کيد خواهيم کرد. پس تو اي محمد: (کافران را مهلت ده کمي)

تا زمان قيام و خروج قائم عليه‏السلام که براي او از جباران و طاغوتهاي قريش و بني اميه و ساير مردم انتقام خواهد گرفت.

المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تفسير قمي، جلد 2، ص 416.

----------------------

سوره‏ نمل، آيه 62

أَمَّن يجِيب الْمُضطرَّ إِذَا دَعَاهُ وَ يَكْشِف السوءَ وَ يَجْعَلُكمْ خُلَفَاءَ الأَرْضِ أَ ءِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلاً مَّا تَذَكرُونَ(62)

يا کسي که دعاي مضطر را اجابت مي‏کند و گرفتاري را برطرف مي‏سازد و شما را خلفاي زمين قرار مي‏دهد. آيا معبودي با خداست کمتر متذکر مي‏شويد.

امام صادق عليه‏السلام مي‏فرمايد:

هر گاه حضرت قائم عليه‏السلام خروج کند به مسجد الحرام داخل مي‏گردد.

پس روي به قبله و کعبه نموده و پشت به مقام مي‏کند.

سپس دو رکعت نماز مي‏گذارد. آنگاه به پا مي‏خيزد و مي‏گويد.

اي مردم، من نزديکترين مردم به آدم عليه‏السلام هستم.

اي مردم، من نزديکترين مردم به ابراهيم عليه‏السلام هستم.

اي مردم، من نزديکترين مردم به اسماعيل هستم.

اي مردم، من نزديکترين مردم به محمد صلي الله عليه و آله و سلم هستم.

آنگاه دستهايشان را به سوي آسمان بر مي‏دارد و دعا و تضرع مي‏کند. تا اينکه بر روي خود مي‏افتد و اين است معناي فرموده‏ي خداي عزوجل.

آيا چه کسي جز خداوند است که دعاي بيچاره‏ي مضطر را به اجابت مي‏رساند و رنج و غم را برطرف سازد. و شما را جانشينان زمين قرار مي‏دهد. آيا خدايي جز خداي يکتا هست. (هرگز) ولي اندکي از شما متذکر اين حقيقت شوند.(1)

امام صادق عليه‏السلام مي‏فرمايد:

اين آيه درباره‏ي قائم از آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم نازل شد.

بخدا قسم مضطر واقعي اوست. هنگامي که در مقام ابراهيم دو رکعت نماز گذارد. و خداوند را بخواند. پس او را اجابت نمايد و ناراحتي را برطرف سازد و او را خليفه در زمين قرار دهد. (2)

[1]  المحجة في ما نزل في القائم الحجة. شناخت امام عصر، (از مولف) ص 206. 

[2]  المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تفسير علي بن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 129. شناخت امام عصر عليه السلام (از مولف)، ص 205.

----------------------

سوره انعام، آيه 158

... يَوْمَ يَأْتي بَعْض ءَايَتِ رَبِّك لا يَنفَعُ نَفْساً إِيمَنهَا لَمْ تَكُنْ ءَامَنَت مِن قَبْلُ أَوْ كَسبَت في إِيمَنهَا خَيراً قُلِ انتَظِرُوا إِنَّا مُنتَظِرُونَ(158)

آن روز که آيات و نشانه‏هاي پروردگارت تحقق پذيرد ايمان آوردن افرادي که قبلا ايمان نياورده‏اند و يا عمل نيکي انجام نداده‏اند سودي به حالشان نخواهد داشت.

بگو اکنون که شما چنين انتظارات غلطي داريد انتظار بکشيد ما هم انتظار کيفر شما را مي‏کشيم.

ابو بصير مي‏گويد: حضرت امام جعفر صادق عليه‏السلام درباره‏ي همين آيه شريفه فرمود: منظور از آن روز، روز خروج حضرت قائم عليه‏السلام آن انتظار کشيده شده‏ي از ماست.

آنگاه امام عليه‏السلام فرمود: اي ابا بصير.

خوشا به حال شيعيان قائم ما که در زمان غيبت او منتظر ظهورش باشند و در زمان ظهورش از او اطاعت نمايند که اينان اولياي خدايند که هيچ ترس بر ايشان نيست و حزن و اندوهي نخواهند داشت.

کمال الدين و تمام النعمه، جلد 2، ص 357.

----------------------