سوره انبياء، آيه 105 وَ لَقَدْ كتَبْنَا في الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْض يَرِثُهَا عِبَادِي الصلِحُونَ(105). ما در كتاب زبور پس از تورات نوشتهايم كه سرانجام، زمين را بندگان صالح و شايسته به ارث خواهند برد. حضرت باقر عليهالسلام فرمود (منظور از صالحان در اين آيه) اصحاب حضرت مهدي عليهالسلام در آخر الزمان هستند. تفسير مجمع البيان، جلد 7، ص 66. ---------------------- سوره قصص، آيه 5 وَ نُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلي الَّذِينَ استُضعِفُوا في الأَرْضِ وَ نجْعَلَهُمْ أَئمَّةً وَ نجْعَلَهُمُ الْوَرِثِينَ(5) و ما اراده كردهايم كه بر مستضعفان زمين منت نهيم و آنان را پيشوايان و وارثان زمين قرار دهيم امام علي عليهالسلام ميفرمايد: اين گروه، آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم هستند. خداوند مهدي آنان را بعد از زحمت و فشاري كه برآنان وارد ميشود برميانگيزد و به آنها عزت ميدهد و دشمنانشان را خوار و ذليل ميكند. غيبت شيخ طوسي، ص 113. تفسير نور الثقلين، جمله 4، ص 110. ---------------------- سوره نور، آيه 55 وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُوا مِنكمْ وَ عَمِلُوا الصلِحَتِ لَيَستَخْلِفَنَّهُمْ في الأَرْضِ كمَا استَخْلَف الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لهَُمْ دِينهُمُ الَّذِي ارْتَضي لهَُمْ وَ لَيُبَدِّلَنهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني لا يُشرِكُونَ بي شيْئاً وَ مَن كفَرَ بَعْدَ ذَلِك فَأُولَئك هُمُ الْفَسِقُونَ(55) خداوند به كساني كه از شما ايمان آوردهاند و اعمال صالح انجام دادهاند وعده داده كه حتما آنها را خليفه روي زمين خواهد كرد، همانگونه كه پيشينيان را خلافت روي زمين بخشيد و دين و آييني را كه براي آنها پسنديده پا برجا و ريشهدار خواهد ساخت و خوف و ترس آنها را به امنيت و آرامش مبدل ميكند. آنچنانكه تنها مرا ميپرستند و چيزي را براي من شريك نخواهد ساخت و كساني كه بعد از آن كافر شوند فاسقند. مرحوم طبرسي در تفسير اين آيه ميگويد: از اهل بيت رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم روايت شده است كه اين آيه دربارهي مهدي آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم است مجمع البيان، ذيل آيه مورد بحث. ---------------------- سوره بقره، آيه 1-3 الم(1) ذَلِك الْكتَب لا رَيْب فِيهِ هُدًي لِّلْمُتَّقِينَ(2)الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقِيمُونَ الصلَوةَ وَ ممَّا رَزَقْنَهُمْ يُنفِقُونَ(3) الم. از اسرار و رموز قرآن است. اين كتاب كه هيچ ترديدي در آن نيست. روشنگر راه پرهيزكاران است. آنانكه به غيب ايمان آوردند و نماز را بر پاي دارند و از آنچه به ايشان روزي دادهايم انفاق ميكنند. امام صادق عليهالسلام در جواب سائل كه از او پيرامون اين آيه توضيح خواست ميفرمايد: متقيان شيعيان علي عليهالسلام هستند و غيب همان حجت پوشيده از نظرهاست. كمالالدين و تمام النعمه، جلد 2، ص 340. ---------------------- سوره بقره، آيه 148 وَ لِكلّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَاستَبِقُوا الْخَيرَتِ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً إِنَّ اللَّهَ عَلي كلِّ شيْء قَدِيرٌ(148) هر طايفه اي قبله اي دارد كه خداوند آن را تعيين كرده است ( بنا بر اين زياد در باره قبله گفتگو نكنيد ، و بجاي آن ) در نيكيها و اعمال خير بر يكديگر سبقت جوئيد ، و هر جا باشيد خداوند شما را حاضر مي كند زيرا او بر هر كاري توانا است . امام صادق عليهالسلام دربارهي اين آيه از قرآن كريم فرمود: دربارهي قائم عليهالسلام و اصحاب او نازل شده، بدون قرار و وعده قبلي جمع خواهند شد. 1 امام باقر عليهالسلام پيرامون اين آيه ميفرمايد: خيرات. ولايت است و فرموده خداوند: هر جا باشيد خداوند همه شما را خواهد آورد: منظور اصحاب حضرت قائم عليهالسلام كه سيصد و ده و چند مرد ميباشند. (سيصد و سيزده نفر) ميباشد. بخدا سوگند منظور از امت معدوده آنها هستند. به خدا سوگند در يك ساعت همگي جمع خواهند شد هم چون پارههاي ابر پاييزي كه بر اثر باد جمع و متراكم ميگردد.2 [1] كتاب الغيبة، ص 241. [2] نور الثقلين، جلد 1، ص 139، روضهي كافي، ص 313. ---------------------- سوره بقره، آيه 155 وَ لَنَبْلُوَنَّكُم بِشيْء مِّنَ الخَْوْفِ وَ الْجُوع وَ نَقْص مِّنَ الأَمْوَلِ وَ الأَنفُسِ وَ الثَّمَرَتِ وَ بَشرِ الصبرِينَ(155) و البته شما را به چيزي از ترس و گرسنگي و كمبودي از اموال و جانها و ثمرات ميآزماييم و مژده ده صبر پيشگان را. امام صادق عليهالسلام فرمود: به ناچار بيش از قيام قائم. سالي خواهد بود كه مردم در آن گرسنگي كشند و ترس شديدي از جهت كشتار به آنان رسد. و در اموال و جانها و ميوهها كمبودي حاصل گردد. و البته اين مطلب در قرآن به روشني آمده و سپس همين آيه را تلاوت فرمود. كتاب الغيبة، ص 132. ---------------------- سوره بقره، آيه 249 فَلَمَّا فَصلَ طالُوت بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكم بِنَهَر فَمَن شرِب مِنْهُ فَلَيْس مِني ...(249) و هنگامي كه طالوت ( به فرماندهي لشكر بني اسرائيل منصوب شد ، و ) سپاهيان را با خود بيرون برد ، به آنها گفت : خداوند ، شما را به وسيله يك نهر آب ، آزمايش مي كند. آنها كه از آن بنوشند از من نيستند. امام صادق عليهالسلام در ذيل همين آيه چنين ميفرمايند: ان اصحاب طالوت ابتلوا بالنهر الذي قال الله تعالي (مبتليكم بنهر) و ان اصحاب القائم عليهالسلام يبتلون بمثل ذلك: ياران طالوت به آن نهر امتحان شدند كه خداي تعالي دربارهاش فرمود: (شما را به نهر آبي آزمايش ميكند) و همانا اصحاب حضرت قائم عليهالسلام نيز به مانند همين آزمايش مبتلا خواهند شد. كتاب الغيبه، ص 316. ---------------------- سوره نساء، آيه 69 وَ مَن يُطِع اللَّهَ وَ الرَّسولَ فَأُولَئك مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَ الصدِّيقِينَ وَ الشهَدَاءِ وَ الصلِحِينَ وَ حَسنَ أُولَئك رَفِيقاً(69) و كسي كه خدا و پيامبر را اطاعت كند (در قيامت) هم نشين كساني خواهد بود كه خدا نعمت خود را بر آنها تمام كرده. كه عبارتند از پيامبران. صديقان. شهداء و صالحان و آنها رفيقهاي خوبي هستند. علي بن ابراهيم، در تفسيرش كه منسوب به امام صادق عليهالسلام است گويد: امام عليهالسلام فرمود: نبيين رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم و صديقان علي عليهالسلام و شهيدان: حسن و حسين و صالحان: ائمه عليهمالسلام ميباشند. و نيكو رفيقان، قائم از آل محمد عليهالسلام است. تفسير علي ابن ابراهيم قمي: جلد 1، ص 142. ---------------------- سوره توبه، آيه 33- سوره صف، آيه 9 هُوَ الَّذِي أَرْسلَ رَسولَهُ بِالْهُدَي وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلي الدِّينِ كلِّهِ وَ لَوْ كرِهَ الْمُشرِكُونَ(33) او كسي است كه رسولش را با هدايت و آيين حق فرستاد. تا او را بر همه آيينها غالب گرداند. هر چند مشركان كراهت داشته باشند. امام باقر عليهالسلام ميفرمايد: وعدهاي كه در اين آيه است به هنگام ظهور مهدي از آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم صورت ميپذيرد. در آن روز هيچ كس در روي زمين باقي نخواهد بود مگر اينكه اقرار به حقانيت محمد صلي الله عليه و آله و سلم ميكند. تفسير مجمع البيان، مرحوم طبرسي، جلد 5، ص 25. ---------------------- سوره ابراهيم، آيه 5 وَ لَقَدْ أَرْسلْنَا مُوسي بِئَايَتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَك مِنَ الظلُمَتِ إِلي النُّورِ وَ ذَكرْهُم بِأَيَّامِ اللَّهِ إِنَّ في ذَلِك لاَيَت لِّكلِّ صبَّار شكُور(5) ما موسي را با آيات خود فرستاديم ( و دستور داديم ) قوم خود را از ظلمات به نور بيرون آر ، و ايام الله را به آنها متذكر شو ، در اين ، نشانه هائي است براي هر صبر كننده شكرگزار امام باقر عليهالسلام در حديثي ميفرمايد: روزهاي خداوند عزوجل سه روز است. روزي كه قائم بپا خيزد، و روز رجعت، و روز قيامت ميباشد. معاني الاخبار، ص 365. ---------------------- سوره حجر، آيه 36-38 قَالَ رَب فَأَنظِرْني إِلي يَوْمِ يُبْعَثُونَ(36) قَالَ فَإِنَّك مِنَ الْمُنظرِينَ(37) إِلي يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ(38) (شيطان) گفت: پروردگارا مرا تا روز رستاخيز مهلت ده، و زنده بگذار، فرمود: تو از مهلت يافتگاني. (اما نه تا روز رستاخيز) بلكه تا روز و وقت معيني. امام صادق عليهالسلام در جواب شخصي بنام وهب كه پيرامون اين آيه و وقت معلوم از او سوال كرد فرمود: وقت معلوم در اين آيه روز قيامت نيست بلكه وقت معلوم روز قيام قائم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم است. هر گاه خداوند او را برانگيزد ابليس ميآيد در حاليكه بر زانوهايش راه ميرود و ميگويد: اي واي از اين روزگار. آنگاه پيشاني او گرفته ميشود و گردنش زده ميشود و اين هنگام همان وقت معلوم است كه مدت او به پايان ميرسد. دلائل الامامه، ص 240. ---------------------- سوره حجر، آيه 87 وَ لَقَدْ ءَاتَيْنَك سبْعاً مِّنَ الْمَثَاني وَ الْقُرْءَانَ الْعَظِيمَ(87) اي پيامبر ما به تو سورهي حمد. (هفت آيت مثاني) و قرآن عظيم داديم. امام باقر عليهالسلام در مورد اين آيه ميفرمايد: منظور هفت امام و قائم عليهالسلام ميباشد. تفسير عياشي، جلد 2، ص 250. تعبير به هفت امام ممكن است به اعتبار نامهاي ائمه عليهمالسلام باشد. ---------------------- سوره اسراء، آيه 33 وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْس الَّتي حَرَّمَ اللَّهُ إِلا بِالْحَقِّ وَ مَن قُتِلَ مَظلُوماً فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سلْطناً فَلا يُسرِف في الْقَتْلِ إِنَّهُ كانَ مَنصوراً(33) و كسي را كه خداوند خونش را حرام شمرده به قتل نرسانيد ، جز به حق ، و آن كس كه مظلوم كشته شده براي ولي او سلطه (حق قصاص) قرار داديم اما در قتل اسراف نكند. چرا كه او مورد حمايت است. امام صادق عليهالسلام در جواب شخصي كه از او دربارهي همين آيه سوال نموده فرمود: آن قائم آل بيت محمد صلي الله عليه و آله و سلم است كه خروج ميكند و به انتقام خون حسين عليهالسلام دشمنانش را ميكشد. پس چنانچه اهل زمين را به قتل رساند مسرف نخواهد بود. و اينكه فرموده (پس مباد در كشتن اسراف كند) يعني كاري انجام نميدهد كه به سبب آن اسراف كرده باشد. آنگاه امام عليهالسلام فرمود: به خدا سوگند قائم عليهالسلام نوادگان كشندگان حسين عليهالسلام را به سبب كارهاي پدرانشان به قتل ميرساند. (1) در حديث ديگري عبدالسلام بن صالح هروي ميگويد به حضرت ابوالحسن علي بن موسي الرضا عليهالسلام عرض كردم يا بن رسول الله: دربارهي اين حديثي كه از امام صادق عليهالسلام روايت شده كه ميفرمايد: هر گاه قائم عليهالسلام قيام كند ذراري و نوادگان قاتلان حسين عليهالسلام را به خاطر كارهاي پدرانشان به قتل ميرساند چه ميفرماييد؟ امام رضا عليهالسلام فرمود همين طور است. عرض كردم پس اين آيه چه ميگويد كه: (هيچ نفسي بار ديگري را بر دوش نميگيرد) (2) امام فرمود: خداوند در اقوالش صادق است. ولي ذراري و نوادگان كشندگان سيدالشهداء به كردهي پدرانشان راضي هستند و به آن جنايتها افتخار ميكنند و هر كس به كاري راضي باشد هم چون كسي كه آن را انجام داده و چنانچه مردي در مشرق كشته شود و مرد ديگري در مغرب به كشته شدنش راضي باشد. آنكه رضا داده نزد خداوند شريك قاتل خواهد بود. بر اين اساس حضرت قائم عليهالسلام وقتي خروج كند آنها را بخاطر اينكه از كردار پدرانشان راضياند ميكشد. راوي گويد به امام عرض كردم: هر گاه قائم از شما بپا خيزد اول چه كار ميكند؟ فرمود: از بني شيبه آغاز مي نمايد. پس دستهايشان را قطع ميكند چون آنها دزدان بيت الله عزوجل هستند. (3) و امام باقر عليهالسلام هم پيرامون همين آيه فرمود: او حسين بن علي عليهالسلام است كه مظلوم كشته شد و ما اولياي او هستيم و قائم از ما چون بپا خيزد خون حسين عليهالسلام را مطالبه مينمايد. پس آنقدر ميكشد تا اينكه گفته ميشود در كشتن اسراف كرد. بعد فرمود: آنكه مقتول ناميده شده حسين عليهالسلام است و ولي او قائم است و اسراف در قتل آنست كه غير قاتلش را بكشد (كه او منصور و مويد است) همانا دنيا به پايان نرسد تا اينكه مردي از آل رسول صلي الله عليه و آله و سلم بپا خيزد و زمين را از قسط و عدل پر سازد هم چنانكه از ظلم و جور سرشار شده باشد. (4) [1] كامل الزيارات، ص 63. [2] و لاتزر وازرة وزر اخري. [3] عيون اخبار الرضا، ص 151. [4] تفسير عياشي، جلد 2، ص 290. ---------------------- سوره اسراء، آيه 81 وَ قُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْبَطِلُ إِنَّ الْبَطِلَ كانَ زَهُوقاً(81) بگو كه حق آمد و باطل نابود شد كه البته باطل رفتني و نابود شدني است. امام باقر فرمود: معناي اين آيه اين است: هنگامي كه امام قائم عليهالسلام قيام كند. دولت باطل برچيده ميشود. نور الثقلين، جلد 3، ص 212، روضه كافي، ص 287. ---------------------- سوره طه، آيه 110 يَعْلَمُ مَا بَينَ أَيْدِيهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ وَ لا يحِيطونَ بِهِ عِلْماً(110) خداوند آنچه بر خلائق گذشته و آنچه را در پيش رو دارند همه را ميداند ولي آنها احاطهي علمي به پرورگار ندارند. علي ابن ابراهيم در تفسيرش از امام صادق عليهالسلام نقل ميكند كه فرمود: آنچه بر آنان گذشته يعني اخبار و حوادث پيامبران گذشته. و آنچه در آينده بر آنان خواهد آمد يعني اخبار حضرت قائم عليهالسلام تفسير علي بن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 62. ---------------------- سوره طه، آيه 115 وَ لَقَدْ عَهِدْنَا إِلي ءَادَمَ مِن قَبْلُ فَنَسيَ وَ لَمْ نجِدْ لَهُ عَزْماً(115) ما از قبل از آدم پيمان گرفته بوديم. اما او فراموش كرده و عزم استواري براي او نيافتيم. ابو حمزه از امام باقر چنين روايت ميكند كه فرمود: خداوند از پيامبران پيمان گرفت و فرمود: آيا من پروردگارتان نيستم گفتند: چرا. و اينكه اين محمد رسول من است و اينكه علي عليهالسلام اميرالمومنين است و جانشينان پس از او واليان امر من و گنجينههاي علم منند. و اينكه مهدي عليهالسلام كسي است كه به وسيله او براي دينم ياري ميگيرم و دولتم را به سبب او آشكار ميسازم و از دشمنانم انتقام ميكشم. و به وسيله او به طوع يا كراهت عبادت شوم؟ گفتند: پروردگارا اقرار كرديم و شهادت داديم: ولي آدم نه انكار كرد و نه اقرار نمود. پس منصب اولوالعزمي براي آن پنج تن (از جهت مهدي عليهالسلام) ثابت شد و براي آدم عزمي برقرار به آن نبود. و اين است معناي قول خداوند: و به راستي كه ما از پيش به آدم سفارشي كرديم. پس او فراموش كرد و برايش عزم و تصميم پايداري نيافتيم. بصائر الدرجات، ص 70. ---------------------- سوره طه، آيه 135 قُلْ كلُّ مُّترَبِّصٌ فَترَبَّصوا فَستَعْلَمُونَ مَنْ أَصحَب الصرَطِ السوِي وَ مَنِ اهْتَدَي(135) بگو همه ما و شما در انتظاريم. حال انتظار كشيد. اما به زودي ميدانيد چه كسي از اصحاب صراط مستقيم است و چه كسي هدايت يافته است. امام موسي بن جعفر عليهالسلام ميگويد دربارهي اين آيه شريفه از پدرم امام صادق عليهالسلام پرسيدم او فرمود: (صراط سوي) (راه ميانه) همان حضرت قائم عليهالسلام است و هدايت مربوط به كسي است كه به طاعت او راه يافته باشد. و مانند همين است در كتاب خداي عزوجل كه ميفرمايد: و به راستي من بر كسي كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد. سپس هدايت شود بسيار آمرزندهام. فرمود: يعني به سوي ولايت ما هدايت شود. تأويل الايات الظاهره، ص 323. ---------------------- سوره مدثر، آيه 46-47 وَ كُنَّا نُكَذِّب بِيَوْمِ الدِّينِ(46) حَتي أَتَانَا الْيَقِينُ(47) و همواره روز جزا را انكار ميكرديم، تا زماني كه مرگ ما فرا رسيد. فرات بن ابراهيم گويد: براي من حديث كرد جعفر بن محمد فزاري به طور مسند از امام جعفر صادق عليهالسلام در تفسير اين آيه شريفه كه فرمود: و ما روز جزا را دروغ شمرديم). منظور روز قائم عليهالسلام است و آن روز جزا ميباشد. (تا اينكه يقين به ما رسيد) منظور از يقين روزگار ظهور مهدي موعود عليهالسلام ميباشد. تفسير فرات بن ابراهيم، ص 194. ---------------------- سوره لقمان، آيه 20 أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سخَّرَ لَكُم مَّا في السمَوَتِ وَ مَا في الأَرْضِ وَ أَسبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظهِرَةً وَ بَاطِنَةً وَ مِنَ النَّاسِ مَن يجَدِلُ في اللَّهِ بِغَيرِ عِلْم وَ لا هُدًي وَ لا كِتَب مُّنِير(20) آيا نديدي خداوند آنچه را در آسمانها و زمين است مسخر شما كرده و نعمتهاي خود را - چه نعمتهاي ظاهر و چه نعمتهاي باطن - بر شما گسترده و افزون ساخته است ؟ ولي بعضي از مردم بدون هيچ دانش و هدايت و كتاب روشني در باره خدا مجادله مي كنند . ابن بابويه ميگويد: احمد بن زياد بن جعفر همداني براي ما حديث كرد كه گفت علي بن ابراهيم بن هاشم از پدرش از ابو احمد محمد بن زياد (ازدي) روايت كرده كه گفت از آقايم حضرت موسي بن جعفر عليهالسلام دربارهي آيه فوق پرسيدم. حضرت فرمود: نعمت ظاهر امام ظاهر است و نعمت باطن امام غائب ميباشد. به حضرت عرض كردم: آيا در امامان كسي هست كه غايب شود؟ فرمود: آري. از ديدگان مردم شخص او غائب ميشود ولي از دلهاي مومنين ياد او غائب نگردد و او دوازدهمين نفر از امامان است. خداوند هر دشواري را براي او آسان مينمايد. و هر سختي را برايش رام ميسازد و گنجهاي زمين را برايش آشكار ميگرداند و هر دوري را برايش نزديك و هر سركش ستيزگر را بوسيله او نابود ميكند و به دست او هر شيطاني طاغي را هلاك ميسازد. او پسر بهترين كنيزان است. آنكه ولادتش بر مردم پوشيده ميماند و بردن نامش براي آنها حلال نباشد، تا اينكه خداوند او را آشكار سازد. پس زمين را پر از قسط و عدل نمايد. همچنانكه از ستم و ظلم آكنده باشد. كمال الدين و تمام النعمة، شيخ صدوق، جلد 2، ص 368. ---------------------- سوره عنکبوت، آيه 10 وَ مِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ ءَامَنَّا بِاللَّهِ فَإِذَا أُوذِي في اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذَابِ اللَّهِ وَ لَئن جَاءَ نَصرٌ مِّن رَّبِّك لَيَقُولُنَّ إِنَّا كنَّا مَعَكُمْ أَ وَ لَيْس اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِمَا في صدُورِ الْعَلَمِينَ(10) و چنانچه نصرت و پيروزي از سوي پروردگارت آيد همانا خواهند گفت كه ما هم با شما بوديم. در ميان مردم كساني هستند كه مي گويند به خدا ايمان آورده ايم اما هنگامي كه به خاطر خدا ( از سوي دشمنان ) مورد آزار قرار مي گيرند فتنه دشمنان را همچون عذاب الهي مي شمارند ( و از آن سخت وحشت مي كنند ) اما هنگامي كه پيروزي از سوي پروردگارت بيايد مي گويند ما هم با شما بوديم ( و در اين پيروزي شريكيم ! ) آيا خداوند به آنچه در سينه هاي جهانيان است آگاه تر نيست ؟ علي بن ابراهيم در تفسيرش كه منسوب به امام صادق عليهالسلام است آورده كه حضرت فرمود: (چنانچه نصرت و پيروزي از سوي پروردگارت آيد) منظور قائم عليهالسلام است. تفسير قمي، جلد 2، ص 149. ---------------------- سوره انفال، آيه 7-8 وَ إِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَي الطائفَتَينِ أَنهَا لَكُمْ وَ تَوَدُّونَ أَنَّ غَيرَ ذَاتِ الشوْكةِ تَكُونُ لَكمْ وَ يُرِيدُ اللَّهُ أَن يحِقَّ الْحَقَّ بِكلِمَتِهِ وَ يَقْطعَ دَابِرَ الْكَفِرِينَ(7) لِيُحِقَّ الحَْقَّ وَ يُبْطِلَ الْبَطِلَ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ(8) و ( به ياد بياوريد ) هنگامي را كه خداوند به شما وعده داد كه يكي از دو گروه ( كاروان تجاري قريش يا لشكر آنها ) براي شما خواهد بود اما شما دوست مي داشتيد كه كاروان براي شما باشد ( و بر آن پيروز شويد ) ولي خداوند مي خواهد حق را با كلمات خود تقويت و ريشه كافران را قطع كند ( لذا شما را با لشگر قريش درگير ساخت ) . - تا حق تثبيت شود و باطل از ميان برود هر چند مجرمان كراهت داشته باشند . عياشي در تفسيرش، به سند خود از جابر آورده كه او گفت از حضرت ابو جعفر باقر عليهالسلام راجع به تفسير اين آيه پرسيدم كه خداي عزوجل ميفرمايد: (و خدا ميخواهد كه حق را به وسيلهي كلماتش ثابت گرداند و ريشهي كافران را از بيخ و بن بر كند). امام باقر عليهالسلام فرمود: تفسيرش آنست كه در باطن خدا چنين ميخواهد. زيرا كه اين چيزيست كه آن را ميخواهد ولي هنوز به انجام نرسانده و اما قول خداوند. (حق را به وسيله كلماتش ثابت گرداند) منظور احقاق حق آل محمد ميباشد. و اينكه فرموده (به وسيله كلماتش) يعني كلمات او در باطن علي عليهالسلام همان كلمه خداوند در باطن است. و اما قول خداوند (و ريشه كافران را از بيخ و بن بركند) اين كافران بني اميه هستند. كافران آنهايند. خداوند دنبالهشان را قطع خواهد كرد و اينكه فرمود: (تا حق را تحقق بخشد) يعني حق آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم را تحقق بخشد هنگاميكه حضرت قائم عليهالسلام قيام كند. و اما قول خداوند (و باطل را محو و نابود سازد) يعني حضرت قائم عليهالسلام باطل ميسازد. كه چون قيام كند باطل بني اميه را از بين خواهد برد و اين است معناي قول خداوند، (تا حق را پايدار و محقق نمايد و باطل را محو و نابود سازد هر چند كه مجرمان را خويش نيايد. تفسير عياشي، جلد 2، ص 50. ---------------------- سوره عصر وَ الْعَصرِ(1) إِنَّ الانسنَ لَفِي خُسر(2) إِلا الَّذِينَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصلِحَتِ وَ تَوَاصوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصوْا بِالصبرِ(3) سوگند به عصر كه انسانها همه در زيانند مگر كساني كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند و يكديگر را به حق سفارش كرده و يكديگر را به شكيبايي و استقامت توصيه نمودهاند. مفضل بن عمر ميگويد از امام صادق عليهالسلام پيرامون اين سوره سوال كردم امام عليهالسلام فرمود: سوگند به عصر. منظور از عصر. عصر ظهور و خروج قائم عليهالسلام است همانا انسان در زيانكاري و خسران است (يعني دشمنان ما) در زيانند. مگر آنانكه ايمان آوردند يعني (آنانكه به آيات ما ايمان آوردند) و كارهاي نيك انجام دادند. يعني (مواسات با براداران ديني) و يكديگر را به حق سفارش نمودند. يعني (به امامت) و يكديگر را به صبر و پايداري سفارش نمودند. يعني (در دوران فترت ؛ زمان غيبت كه عقايد مردم سست ميشود) كمال الدين و تمام النعمه. ، جلد 2، ص 656. ---------------------- سوره بينه، آيه 5 وَ مَا أُمِرُوا إِلا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَ يُقِيمُوا الصلَوةَ وَ يُؤْتُوا الزَّكَوةَ وَ ذَلِك دِينُ الْقَيِّمَةِ(5) در حالي كه به آنها دستوري داده نشده بود جز اينكه خدا را پرستش كنند با كمال اخلاص ، و از شرك به توحيد باز گردند ، نماز را برپا دارند ، و زكات را ادا كنند ، و اين است آئين مستقيم و صحيح و پايدار . ابو بصير از حضرت صادق عليهالسلام روايت كرده كه پيرامون اين آيه فرمود: همانا اين دين حضرت قائم عليهالسلام است. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. ---------------------- سوره قدر، آيه 5 سلَمٌ هِيَ حَتي مَطلَع الْفَجْرِ(5) شبي است سرشار از سلامت و بركت و رحمت تا طلوع صبح. راوي ميگويد از امام صادق عليهالسلام شنيدم كه آن حضرت ميفرمود: پدرم امام باقر عليهالسلام به من فرمود: حضرت علي بن ابيطالب در حاليكه حسن و حسين عليهالسلام در نزدش بودند. سورهي قدر را خواند. حسين عليهالسلام به آن جناب عرضه داشت. اي پدر: گويي از دهان شما شيريني ديگري دارد. امير المومنين عليهالسلام به او فرمود: اي فرزند من و اي فرزند رسول خدا. همانا من در اين سوره ميدانم آنچه را كه تو نميداني. زماني كه اين سوره نازل شد. جدت رسول خدا در پي من فرستاد. پس آن را بر من خواند. سپس بر شانه راست من زد و فرمود: اي برادر و جانشين و سرپرست من بر امتم بعد از من. و اي جنگنده با دشمنان من تا روزي كه برانگيخته شوند. اين سوره براي توست بعد از من و براي فرزندانت بعد از تو. همانا برادرم جبرئيل كه از فرشتگان است. حوادث و كارهاي امت مرا در سالشان را به اطلاع من رسانيد. به خداوند سوگند همانا اين مسئله اطلاع دادن از حوادث و امور براي تو نيز خواهد بود. همچون خبر گرفتن نبوت. و براي آن نور درخشاني است در دل تو و دلهاي اوصياي تو تا طلوع فجر حضرت قائم عليهالسلام. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. ---------------------- سوره ليل، آيه 1-2 وَ الَّيْلِ إِذَا يَغْشي(1) وَ النهَارِ إِذَا تجَلي(2) قسم به شب در آن هنگام كه جهان را بپوشاند و قسم به روز هنگامي كه تجلي كند. محمد بن مسلم ميگويد از امام باقر عليهالسلام پيرامون آيه فوق سوال كردم فرمودند : ليل. در اينجا دومي (خليفه دوم) است كه پرده سياهش را در دولتش كه برايش فراهم آمد بر امير المومنين عليهالسلام قرار داد. اميرالمومنين در دولت آنها صبر ميكند تا وقتي كه به پايان رسد بعد امام فرمود (و سوگند به روز هنگامي كه جهان را روشن سازد). منظور از روز همان قائم عليهالسلام از ما اهل بيت است كه هرگاه بپا خيزد دولت امر بر باطل غالب شود. تفسير قمي، جلد 2، ص 425. ---------------------- سوره شمس، آيه 1-4 وَ الشمْسِ وَ ضحَاهَا(1) وَ الْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا(2) وَ النهَارِ إِذَا جَلَّاهَا(3) وَ الَّيْلِ إِذَا يَغْشاهَا(4) سوگند به خورشيد و گسترش نور آن و سوگند به ماه در آن هنگام كه بعد از آن در آيد و سوگند به روز هنگامي كه صفحه زمين را روشن سازد و قسم به شب آن هنگام كه صفحه زمين را بپوشاند. در روايتي راوي از امام صادق عليهالسلام پيرامون آيات نخستين همين سوره پرسش نموده است امام عليهالسلام اين چنين توضيح داده است: (و الشمس و ضحاها) :حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم ميباشد كه براي مردم دين آنان را روشن و واضح ساخت. راوي ميگويد: از (سوگند به ماه تابان) پرسيدم. امام فرمود: مراد اميرمومنان عليهالسلام است كه در پي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم درخشيد. راوي ميگويد: از سوگند به روز كه جهان را روشن ميكند سوال نمودم امام فرمود: منظور از روز در اين آيه امامي است از ذريه فاطمه نسل رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم كه تاريكي ظلم و جور را ميزدايد. پس خداوند سبحان از او سخن به ميان آورده كه فرموده: و سوگند به روز كه تاريكي را ميزدايد و جهان را روشن ميسازد كه منظور از آن حضرت قائم عليهالسلام باشد. راوي ميگويد از (سوگند به شب هنگامي كه عالم را در پرده سياهي فرو برد) پرسيدم امام فرمود: منظور از شب آن امامان جور و ظلم و ستم هستند كه بر اساس استبداد و خودكامگي، خاندان رسول صلي الله عليه و آله و سلم را منزوي ساخته و زمام امور را به دست گرفته و به مسندي تكيه زدند كه خاندان رسول نسبت به آن مسند شايستهتر بودند. پس آنها دين و آيين خداوند را با ظلم و ستم پوشاندند كه خداي سبحان از اعمال آنان سخن به ميان آورده و ميفرمايد: (و سوگند به شب زماني كه جهان را فرا گيرد). ---------------------- سوره فجر، آيه 1-4 وَ الْفَجْرِ(1) وَ لَيَال عَشر(2) وَ الشفْع وَ الْوَتْرِ(3) وَ الَّيْلِ إِذَا يَسرِ(4) سوگند به سپيده دم. و سوگند به شبهاي دهگانه. و سوگند به جفت و فرد و قسم به شب هنگامي كه به سوي روشنايي روز حركت ميكند. جابربن يزيد جعفي از امام صادق عليهالسلام روايت كرده كه حضرت فرمود. اينكه خداي عزوجل فرمود: (والفجر) فجر همان قائم عليهالسلام است. ليال عشر (شبهاي دهگانه) امامان عليهمالسلام ميباشند از امام مجتبي تا امام حسن عسكري عليهالسلام و منظور از (شفع) اميرالمومنين و فاطمه عليهماالسلام ميباشند و منظور از (وتر) همان خداوند يكتاست كه هيچ شريك و مانندي ندارد. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. ---------------------- سوره بروج، آيه 1 وَ السمَاءِ ذَاتِ الْبرُوج(1) سوگند به آسمان كه داراي برجهاي بسيار است. شيخ مفيد در كتاب اختصاص به سند متعدد از ابن عباس نقل ميكند كه گفت رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم پيرامون اين آيه چنين فرمود: ذكر خداوند عزوجل عبادت است. ياد من عبادت است و ياد علي عبادت است و ياد فرزندان علي عبادت است. سوگند به آنكه مرا به نبوت مبعوث كرد و بهترين مخلوقات قرارم داد. وصي من برترين اوصياست. و همانا او حجت خداوند بر بندگانش و خليفه او بر مخلوقاتش ميباشد و فرزندانش بعد از من امامان هدايتگر ميباشند. بخاطر آنان خداوند عذاب را از اهل زمين جلو ميگيرد و به سبب آنان آسمان را نگاه ميدارد كه جز به اذن او بر زمين افتد و به خاطر وجود آنان كوهها را نگاه ميدارد كه به حركت در آيند. و به واسطهي آنان بر بندگان خويش باران ميبارد و بخاطر آنان گياه ميروياند. ايشان به حق اولياي خداوند و خلفاي راستين او ميباشند. شماره ايشان همان تعداد ماههاست كه دوازده ماه است و به شماره نقباي موسي بن عمران هستند. و سپس رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم همين آيهي (و السماء ذات البروج) را تلاوت نمود آنگاه فرمود: اي ابن عباس! آيا چنين ميپنداري كه خداوند به آسمان داراي برجها سوگند ياد كند و منظورش همين آسمان ظاهري و برجهاي آن باشد. عرض كردم يا رسول الله: پس معناي آيه چيست؟ رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: اما منظور از آسمان من هستم، و منظور از برجها. امامان بعد از من ميباشند كه نخستين آنها علي عليهالسلام است و آخرين آنها مهدي موعود عليهالسلام است (صلوات الله عليهم اجمعين). اختصاص شيخ مفيد، ص 223، المحجة في ما نزل في القائم الحجة. ---------------------- سوره غاشيه، آيه 1-4 هَلْ أَتَاك حَدِيث الْغَشِيَةِ(1) وُجُوهٌ يَوْمَئذ خَشِعَةٌ(2) عَامِلَةٌ نَّاصِبَةٌ(3) تَصلي نَاراً حَامِيَةً(4) آيا داستان (غاشيه) (يعني روز قيامت كه حوادث وحشتناكش همه را ميپوشاند) به تو رسيده است. در آن روز چهرههايي خاشع و ذلت بار است. آنها كه پيوسته عمل كرده و خسته شدهاند. و در آتش سوزان وارد ميگردند. راوي ميگويد از امام صادق عليهالسلام پيرامون اين آيات سوال كردم امام عليهالسلام فرمود: معناي (آيا حديث غاشيه به تو رسيده) اين است كه حضرت قائم عليهالسلام شما را با شمشير فرا ميگيرد. راوي ميگويد از آيه دوم كه ميفرمايد: (چهرههايي در آن روز ذلت بارند) پرسيدم: امام فرمود: عدهاي آنچنان ذليل و خوارند كه توانايي رد كردن آن عذاب و عقوبت را ندارند. راوي ميگويد: از آيهي سوم (عاملة ناصبة) سوال نمودم، امام فرمود: اينان به غير آنچه خداوند نازل فرموده عمل كرده و غير از واليان امام را نصب نمودهاند. راوي ميگويد از آيه چهارم كه ميگويد (به آتش سوزان ميرسند) سوال كردم. امام عليهالسلام فرمود: به آتش جنگ در دنيا در عهد حضرت قائم عليهالسلام دچار ميشوند و در آخرت به آتش دوزخ فرو ميافتند. روضه كافي، ص 50. ---------------------- سوره تکوير، آيه 15-16 فَلا أُقْسِمُ بِالخُْنَّسِ(15) الجَْوَارِ الْكُنَّسِ(16) سوگند به ستارگاني كه باز ميگردند. حركت ميكنند و از ديدهها پنهان ميشوند. ام هاني ميگويد از امام باقر عليهالسلام پيرامون فرمودهي خداوند عزوجل كه ميفرمايد: سوگند به آن ستارگان كه پنهان ميشوند. پرسش نمودم، آن جناب فرمود: امامي است كه در سال دويست و شصت پنهان خواهد شد. سپس هم چون ستارهاي كه در شب تار درخشان شود ظاهر ميگردد و چنانچه زمان او را (اي ام هاني) دريابي. ديدهات روشن شود. اصول كافي، جلد 1، ص 341، المحجة في ما نزل في القائم الحجة، ص 413. ---------------------- سوره مدثر، آيه 8-10 فَإِذَا نُقِرَ في النَّاقُورِ(8) فَذَلِك يَوْمَئذ يَوْمٌ عَسِيرٌ(9) عَلي الْكَفِرِينَ غَيرُ يَسِير(10) پس هنگامي كه در صور دميده شود. آن روز روز سختي است و براي كافران آسان نيست. امام صادق عليهالسلام دربارهي قول خداوند. (پس آنگاه كه در صور دميده شود) فرمود همانا از ما خاندان وحي. امام پيروز پنهاني خواهد بود كه چون خداي عزوجل بخواهد امر او را ظاهر سازد. در دل او نكتهاي گذراند. پس ظاهر شود و باذن خداي تعالي قيام كند. اصول كافي، جلد 1، ص 343. ---------------------- سوره جن، آيه 24 حَتي إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ فَسيَعْلَمُونَ مَنْ أَضعَف نَاصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً(24) (سنگ اندازي و كارشكني كفار همچنان ادامه مييابد) تا زماني كه آنچه را به آنها وعده داده شده ببينند آنگاه ميدانند چه ياورشان ضعيفتر و جمعيتش كمتر است. محمد بن فضيل ميگويد به امام موسي كاظم در مورد اين آيه عرضه داشتم: (آنگاه كه عذاب موعود خود را به چشم ببينند. خواهند دانست كه كداميك (شما يا ايشان) يارانشان ضعيفتر و افرادشان كمتر است) امام موسي كاظم فرمود: منظور از آن حضرت قائم عليهالسلام و ياران او ميباشد. اصول كافي، جلد 1، ص 434. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. ---------------------- سوره معارج، آيه 44 خَشِعَةً أَبْصرُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ذَلِك الْيَوْمُ الَّذِي كانُوا يُوعَدُونَ(44) در حالي كه چشمهاي آنها از شدت وحشت به زير افتاده، و پردهاي از ذلت و خواري آنها را پوشانده است (و به آنها گفته ميشود) اين همان روزيست كه به شما وعده داده ميشد. امام باقر عليهالسلام در تفسير اين آيه شريفه ميفرمايد. منظور از روز موعود. روز خروج و ظهور حضرت قائم عليهالسلام است. المحجة في ما نزل في القائم الحجة: به نقل از تأويل الآيات الظاهره، ص 726. ---------------------- سوره معارج، آيه 26 وَ الَّذِينَ يُصدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ(26) و آنها كه به روز جزا ايمان دارند. امام باقر عليهالسلام درباره اين آيه ميفرمايد: منظور از روز جزا. ظهور و خروج حضرت قائم عليهالسلام است. روضه كافي، ص 287. ---------------------- سوره ملک، آيه 30 قُلْ أَ رَءَيْتُمْ إِنْ أَصبَحَ مَاؤُكمْ غَوْراً فَمَن يَأْتِيكم بِمَاء مَّعِينِ(30) بگو به من خبر دهيد. اگر آبهاي سرزمين شما در زمين فرو رود چه كسي ميتواند آب جاري در دسترس شما قرار دهد. امام باقر در تفسير اين آيه ميفرمايد: اين آيه دربارهي امامي نازل شده است كه قيام به عدل الهي ميكند ميگويد: اگر امام شما پنهان گردد و نميدانيد كجاست؟ چه كسي براي شما امامي ميفرستد كه اخبار آسمانها و زمين و حلال و حرام خدا را براي شما توضيح دهد. سپس امام عليهالسلام فرمود: بخدا سوگند تأويل اين آيه نيامده و سرانجام خواهد آمد. (1) عمار ياسر ميگويد: در يكي از غزوات رسول خدا با او همراه بودم و حضرت علي عليهالسلام پرچمداران را به هلاكت رساند و جمعشان را متفرق ساخت و عمروبن عبدالله جمحي و شيبة بن نافع كشته شدند. به حضور رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم رسيدم و عرضه داشتم. يا رسول الله: همانا علي عليهالسلام در راه خداوند حق جهاد را ادا كرد، رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: زيرا علي از من است و من از علي هستم. و او وارث علم من و پرداخت كننده قرضهاي من و اجرا كنندهي وعدهي من و جانشين بعد از من است. اگر علي عليهالسلام نميبود مومن خالص پس از من شناخته نميشد. جنگ با او جنگ با من است و جنگ با من جنگ با خداست و مسالمت با او مسالمت با من و مسالمت با من مسالمت با خداوند است توجه كنيد كه علي پدر دو نوهي من است و امامان از صلب اويند. خداي تعالي امامان ارشاد كننده را كه از جملهي آنها مهدي اين امت ميباشد از او بوجود خواهد آورد. عرضه داشتم، يا رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم پدر و مادرم فدايت باد. اين مهدي عليهالسلام كيست؟ رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: اي عمار خداوند تبارك و تعالي با من پيمان بسته كه از صلب حسين عليهالسلام نه امام بيرون آورد و نهمين آنها از نظر مردم غائب ميشود و همين است كه خداوند عزوجل فرمايد: (به كافران بگو اگر آب (كه مايه حيات است) همه به زمين فرو رود كيست كه باز آب گوارا برايتان پديد آرد). براي او غيبتي طولاني خواهد بود. كه گروهي از عقيدهشان برميگردند وعدهي ديگري ثابت قدم ميمانند. پس هرگاه آخر زمان شود خروج ميكند و دنيا را پر از قسط و عدل مينمايد. چنانكه از ظلم و جور پر شده است. و او بر مبناي تأيل مقاتله ميكند همانطور كه من بر مبناي تنزيل جهاد نمودم و او همنام من و شبيهترين مردم به من است.(2) [1] نور الثقلين، جلد 5، ص 387. [2] المحجة في ما نزل في القائم الحجة، به نقل از كفاية الاثر، ص 120. ---------------------- سوره صف، آيه 8 يُرِيدُونَ لِيُطفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كرِهَ الْكَفِرُونَ(8) آنها ميخواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند، ولي خدا نور خود را كامل ميكند، هر چند كافران خوش نداشته باشند. محمد بن فضيل از حضرت ابوالحسن موسي بن جعفر عليهالسلام روايت كرده كه از او پيرامون اين آيه سوال كردم. امام عليهالسلام فرمود: ميخواهند ولايت اميرالمومنين عليهالسلام را با دهان خود خاموش نمايند. عرض كردم (و خداوند تمام كننده نور خود است) امام در توضيح آن فرمود: خداوند تمام كننده امامت است. به دليل فرمودهي خود: (آنانكه به خداوند و رسول او و نوري كه نازل ساختيم ايمان آوردند.) پس نور همان امام است. عرضه داشتيم. اوست خدايي كه رسولش را به هدايت و دين حق فرستاد: فرمود: يعني اوست خدايي كه رسول خويش را به ولايت وصي خود امر فرمود: و ولايت همان دين حق است. گفتم (تا بر همه دين غالب گرداند) امام در توضيح آن فرمود: يعني آن را بر تمامي اديان هنگام قيام حضرت قائم عليهالسلام غالب سازد. و اينكه خداوند فرموده (و خداوند تمام كننده نور خداست) يعني ولايت قائم عليهالسلام را به مرحله تمام و كمال ميرساند و اينكه ميگويد (و هر چند كافران را خوش نيايد) يعني هر چند كافران به ولايت علي عليهالسلام اكراه دارند. المحجة في ما نزل في القائم الحجة، به نقل از اصول كافي، جلد 1، ص 432. ---------------------- سوره حديد، آيه 17 اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يحْيِ الأَرْض بَعْدَ مَوْتهَا قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الاَيَتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ(17) بدانيد خداوند زمين را بعد از مرگ آن زنده مي كند ، ما آيات ( خود ) را براي شما بيان كرديم شايد انديشه كنيد امام صادق عليهالسلام فرمود: منظور زنده شدن زمين به وسيله عدالت است بعد از آنكه با جور مرده باشد. (1) در حديث ديگري امام باقر عليهالسلام در تفسير اين آيه ميفرمايد: منظور آيه اين است كه: خداوند زمين را به وسيله حضرت مهدي زنده ميكند. بعد از آنكه مرده باشد و منظور از مردن زمين كفر اهل زمين است و كافر مرده است.(2) [1] تفسير نمونه، به نقل از روضه كافي. [2] تفسير نمونه، به نقل از بحار الانوار، جلد 78، ص 308. ---------------------- سوره رحمن، آيه 41 يُعْرَف الْمُجْرِمُونَ بِسِيمَهُمْ فَيُؤْخَذُ بِالنَّوَصي وَ الأَقْدَامِ(41) مجرمان با قيافههايشان شناخته ميشوند و آنگاه آنها را با موهاي جلوي سر و پاهايشان ميگيرند (و به دوزخ ميافكنند). معاويه دهني از امام صادق عليهالسلام روايت كرده كه پيرامون آيه مورد بحث فرمود: اي معاويه مردم در اين باره چه ميگويند؟ عرضه داشتم. ميپندارند كه خداوند (تبارك و تعالي) در قيامت مجرمين را به چهرههايشان ميشناسد. پس امر ميشود از پيشاني و پاهايشان آنان را ميگيرند و در آتش در ميافكنند. امام صادق عليهالسلام فرمود: چگونه خداوند نياز دارد به شناختن خلايقي كه آنها را آفريده، گفتم، فدايت شوم پس معناي آيه چيست؟ فرمود: هر گاه قائم ما عليهالسلام بپا خيزد. خداوند شناخت چهرهها را به آن حضرت عطا فرمايد، پس امر كند كافران را با پيشاني و پاهايشان بگيرند سپس از دم شمشير بگذرانند. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. ---------------------- سوره ذاريات، آيه 23 فَوَ رَب السمَاءِ وَ الأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقُّ مِّثْلَ مَا أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ(23) سوگند به پروردگار آسمان و زمين كه اين مطلب حق است. همانگونه كه شما سخن ميگوييد. امام زين العابدين عليهالسلام پيرامون آيهي مورد بحث ميفرمايد: اينكه خداوند فرموده اين حق است. منظور قيام حضرت قائم عليهالسلام است و در همين مورد آيه ديگري نازل شده كه ميفرمايد: خداوند به كساني از شما كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند وعده فرموده (كه در ظهور امام قائم عليهالسلام در زمين خلافت دهد. چنانكه امتهاي شايسته پيامبران گذشته را جانشين پيشينيان خود ساخت. و دين پسنديدهي آنان را بر همه جا مسلط و نافذ گرداند و بر همه مومنان پس از ترس و هراس از دشمنان، ايمني كامل عطا فرمايد. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. ---------------------- سوره ق، آيه 41-42 وَ استَمِعْ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ مِن مَّكان قَرِيب(41) يَوْمَ يَسمَعُونَ الصيْحَةَ بِالْحَقِّ ذَلِك يَوْمُ الخُْرُوج(42) گوش فرا ده و منتظر روزي باش كه منادي از مكان نزديك ندا ميدهد روزي كه همگان صيحهي رستاخيز را به حق ميشنوند. آن روز روز خروج است. علي بن ابراهيم در تفسيرش كه منسوب به امام صادق عليهالسلام است گويد: امام فرمود: منادي صيحهي حضرت قائم و نام پدرش عليهالسلام را ندا ميكند و اينكه خداوند فرموده. (روزيكه آن صيحه را به حق بشنوند آن هنگام روز خروج است) منظور صيحه از سوي آسمان بنام قائم عليهالسلام است و آن روز خروج و ظهور است. تفسير علي بن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 327. ---------------------- سوره فتح، آيه 25 ... لَوْ تَزَيَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَاباً أَلِيماً(25) و اگر مومنان و كافران از هم جدا ميشدند كافران را عذاب دردناكي ميكرديم. از جمله در حديثي از امام صادق عليهالسلام ميخوانيم كه كسي از امام سوال كرد مگر علي عليهالسلام در دين خداوند قوي و قدرتمند نبود؟ امام عليهالسلام فرمود: آري قوي بود، عرض كرد: پس چرا بر اقوامي (از افراد بيايمان و منافق) مسلط شد اما آنها را از ميان نبرد. چه چيز مانع بود؟ فرمود: يك آيه در قرآن مجيد سوال كرد كدام آيه؟ فرمود: اين آيه كه خداوند ميفرمايد. اگر مومنان و كافران از هم جدا ميشدند. كافران را عذاب دردناكي ميكرديم. سپس فرمود: خداوند وديعههاي باايماني در صلب اقوام كافر و منافق داشت و علي عليهالسلام هرگز پدران را نميكشت تا اين ودائع ظاهر گردد و هم چنين قائم ما اهل بيت ظاهر نميشود تا اين ودائع آشكار گردد. تفسير نمونه، به نقل از تفسير نور الثقلين، جلد 5، ص 70. ---------------------- سوره جاثيه، آيه 14 قُل لِّلَّذِينَ ءَامَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِي قَوْمَا بِمَا كانُوا يَكْسِبُونَ(14) به مؤمنان بگو : كساني را كه اميد به ايام الله ( روز رستاخيز ) ندارند مورد عفو قرار دهد تا خداوند در آن روز هر قومي را به اعمالي كه انجام مي دادند جزا دهد . از امام صادق عليهالسلام روايت شده است كه فرمود: روزهايي كه مورد اميد و آرزو هستند سه روز ميباشند 1- روز قيام حضرت قائم عليهالسلام. 2- و روز رجعت (مرگ). 3- و روز قيامت. المحجة في ما نزل في القائم الحجة - تفسير نور الثقلين، جلد 2، ص 526. ---------------------- سوره زخرف، آيه 66 هَلْ يَنظرُونَ إِلا الساعَةَ أَن تَأْتِيَهُم بَغْتَةً وَ هُمْ لا يَشعُرُونَ(66) آنها انتظار نميكشند مگر قيامت را كه ناگهان به سراغ آنها آيد در حالي كه خبر ندارند. زرارة بن اعين ميگويد از امام باقر عليهالسلام پيرامون اين آيه پرسش كردم امام عليهالسلام فرمود: منظور از ساعت همان ساعت حضرت قائم عليهالسلام است كه بناگاه (خبر ظهور و قيامش) به آنان ميرسد. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تأويل الآيات الظاهره، ص 571. ---------------------- سوره زخرف، آيه 28 وَ جَعَلَهَا كلِمَةَ بَاقِيَةً في عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ(28) او كلمه توحيد را (كلمه باقيه) در اعقاب خود قرار داد تا به سوي خدا باز گردند. ابوهريره ميگويد: از رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم دربارهي همين آيه پرسش نمودم. رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: خداوند امامان را در اعقاب حسين قرار داد. از صلب او نه تن از امامان را بيرون خواهد آورد. و از آنهاست مهدي اين امت عليهالسلام، سپس فرمود: چنانچه مردي پيوسته بين ركن و مقام براي عبادت در حال رفت و آمد باشد. آنگاه با كينه و بغض خاندان من خداوند را ملاقات نمايد داخل آتش شود. (5) امام زين العابدين عليهالسلام ميفرمايد: و دربارهي ما نازل شده اين آيه كه ميفرمايد: (و آن را كلمهي باقيهاي در اعقابش قرار داد). و امامت در بازماندگان حسين بن علي بن ابيطالب عليهالسلام است تا روز قيامت كه همانا غائب از ما را دو غيبت خواهد بود يكي طولانيتر از ديگري اما اولي شش روز يا شش ماه و يا شش سال ميباشد. و اما دومي آنقدر مدتش طول خواهد كشيد تا اينكه بيشتر گروندگان از اين امر برخواهند گشت. پس بر آن اعتقاد به امامت ثابت نميماند مگر كسي كه يقينش قوي و معرفتش صحيح باشد و از آنچه ما بخواهيم در دل چيزي احساس نكند و نسبت به ما اهل بيت حالت تسليم داشته باشد.(2) [1] المحجة ما في نزل في القائم الحجة. تفسير برهان، جلد 4، ص 140، كفاية الاثر، ص 86. [2] كمال الدين و تمام النعمة، جلد 2، ص 323. ---------------------- سوره شوري، آيه 45 وَ تَرَاهُمْ يُعْرَضونَ عَلَيْهَا خَشِعِينَ مِنَ الذُّلِّ يَنظرُونَ مِن طرْف خَفِيّ ...(45) و آنها را ميبيني كه بر آتش عرضه ميشوند در حالي كه از شدت ذلت و خواري خاشعند و زير چشمي به آن نگاه ميكنند. امام باقر عليهالسلام پيرامون آيه مورد بحث ميفرمايد: اينكه خداوند ميفرمايد: (در حاليكه از شدت ذلت و خواري سر بزير انداخته و از گوشه چشم بر او نگاه ميكنند.) يعني به سوي حضرت قائم عليهالسلام المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تأويل الآيات الظاهره، ص 550. ---------------------- سوره شوري، آيه 41 وَ لَمَنِ انتَصرَ بَعْدَ ظلْمِهِ فَأُولَئك مَا عَلَيهِم مِّن سبِيل(41) و براي كسي كه بعد از مظلوم شدن ياري طلبد و انتقام گيرد ايرادي نيست. ابو حمزه ثمالي ميگويد از امام باقر عليهالسلام شنيدم كه ميفرمود: منظوراز اين آيه كه ميفرمايد: (هر آنكه پس از ظلمي كه بر او رفته انتقامجويي كند) يعني حضرت قائم عليهالسلام و ياران او و اينكه آيه ميفرمايد: (پس بر چنين كساني هيچ گونه مواخذه و گناهي نيست) يعني و چون قائم عليهالسلام. بپا خيزد (از بني اميه و از تكذيب كنندگان و ناصبيها) خود و اصحابش انتقام خواهد گرفت. و اين است معناي فرمودهي خداوند (تبارك و تعالي) كه: تنها راه مواخذه بر كساني است كه بر مردم ظلم ميكنند و در زمين بنا حق تباهي و ستم نمايند كه براي آنان عذاب دردناكي است. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تفسير علي بن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 278. ---------------------- سوره شوري، آيه 19-20 اللَّهُ لَطِيف بِعِبَادِهِ يَرْزُقُ مَن يَشاءُ وَ هُوَ الْقَوِي الْعَزِيزُ(19) مَن كانَ يُرِيدُ حَرْث الاَخِرَةِ نَزِدْ لَهُ في حَرْثِهِ وَ مَن كانَ يُرِيدُ حَرْث الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنهَا وَ مَا لَهُ في الاَخِرَةِ مِن نَّصِيب(20) خداوند نسبت به بندگانش لطف دارد. هر کس را بخواهد روزي ميدهد و او قوي و شکست ناپذير است. کسي که زراعت آخرت را بخواهد به او برکت ميدهيم و بر محصولش ميافزاييم و آنها که فقط کشت دنيا را ميطلبند کمي از آن به آنها ميدهيم اما در آخرت هيچ نصيبي ندارند. ابوبصير ميگويد از امام صادق عليهالسلام پيرامون آيهي شريفه که ميفرمايد: خداوند به بندگانش لطف دارد هر که را بخواهد روزي ميدهد پرسيدم. امام عليهالسلام فرمود: منظور ولايت اميرالمومنين عليهالسلام است که آن را روزي ميدهد. راوي ميگويد: پرسيدم اينکه خداوند ميفرمايد: هر کس حاصل کشت آخرت را ميخواهد، چه معنايي دارد؟ امام عليهالسلام فرمود: منظور معرفت اميرالمومنين و امامان عليهالسلام است. پرسيدم (در کشتش ميافزاييم) يعني چه؟ امام عليهالسلام فرمود: بر معرفتش ميافزاييم تا بهرهاش را از دولت امامان دريافت دارد. راوي ميگويد پرسيدم اينکه خداوند ميفرمايد: (و هر آنکه حاصل کشت دنيا را فقط بخواهد از آن سهمي به او ميدهيم ولي ديگر در آخرت برايش نصيبي نخواهد بود) چه معنا دارد؟ امام عليهالسلام فرمود: در دولت حق با حضرت قائم عليهالسلام نصيب و بهرهاي برايش نخواهد بود. اصول کافي، جلد 1، ص 435. ---------------------- سوره فصلت، آيه 53 سنرِيهِمْ ءَايَتِنَا في الاَفَاقِ وَ في أَنفُسِهِمْ حَتي يَتَبَينَ لَهُمْ أَنَّهُ الحَْقُّ ...(53) به زودي نشانههاي خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آنها نشان ميدهيم تا آشکار گردد که او حق است. ابوبصير ميگويد: از امام باقر عليهالسلام راجع به تفسير اين آيه سوال شد. امام عليهالسلام فرمود: خداوند در جان مردم مسخ شدن را نشانشان خواهد داد و در جهان هستي کاسته شدن و تنگ گرديدن آن را برايشان که قدرت خداوند را در خودشان و جهان هستي ميبينند و اينکه خداوند فرموده: (تا برايشان روشن گردد که او حق است). مقصود خداوند از آن خروج و ظهور حضرت قائم عليهالسلام است و او حق است از سوي خداوند عزوجل که بناچار خلق او را خواهند ديد. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از کتاب الغيبة، ص 143. ---------------------- سوره فصلت، آيه 16 ... لِّنُذِيقَهُمْ عَذَاب الخِْزْيِ في الحَْيَوةِ الدُّنْيَا وَ لَعَذَاب الاَخِرَةِ أَخْزَي وَ هُمْ لا يُنصرُونَ(16) تا عذاب خوار كننده را در زندگي دنيا به آنها بچشانيم ، و عذاب آخرت از آن هم خوار كننده تر است و ( از هيچ سو ) ياري نمي شوند ابو بصير ميگويد: از امام صادق عليهالسلام در باره اين آيه پرسيدم فرمود : اي ابوبصير کدام خواري از اين بدتر ميشود که مرد در خانه و آشيانهاش در کنار برادران و ميان زن و فرزند خود نشسته باشد که ناگهان خاندان او گريبانهايشان را چاک زنند و فرياد برکشند. مردم بپرسند، چه خبر شده است؟ اين سر و صدا چيست؟ در جواب گفته شود: فلان شخص همين حالا مسخ شد. و از صورت آدميان برگشت. راوي گويد: عرضه داشتم اين مسئله (مسخ): بيش از قيام حضرت قائم عليهالسلام خواهد بود يا بعد از آن فرمود: نه بلکه قبل از آن خواهد بود. المحجة في ما نزل القائم الحجة. به نقل از کتاب الغيبة، ص 269. ---------------------- سوره فصلت، آيه 17 وَ أَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْنَهُمْ فَاستَحَبُّوا الْعَمَي عَلي الهُْدَي فَأَخَذَتهُمْ صعِقَةُ الْعَذَابِ الهُْونِ بِمَا كانُوا يَكْسِبُونَ(17) اما قوم ثمود را هدايت کرديم ولي آنها نابينايي را بر هدايت ترجيح دادند. لذا صاعقهي آن عذاب خوارکننده به خاطر اعمالي که انجام ميدادند آنها را فرو گرفت. امام صادق عليهالسلام ميفرمايند: منظور خداوند از اينکه فرموده: (قوم ثمود از روي سرکشي حقائق وحي را تکذيب کردند) سوره والشمس، آيه 11. ثمود: گروهي از شيعه است: که خداوند سبحان ميفرمايد: (و اما قوم ثمود را هدايت کرديم، پس آنان کوري و گمراهي را بر هدايت برگزيدند. پس صاعقه عذاب خواري آنان را گرفت) و اين عقوبت شمشير است. هرگاه حضرت قائم عليهالسلام بپا خيزد. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تأويل الآيات الظاهرة، ص 804. ---------------------- سوره زمر، آيه 69 وَ أَشرَقَتِ الأَرْض بِنُورِ رَبهَا ...(69) و زمين به نور پروردگارش روشني يافت. امام صادق عليهالسلام فرمود: هنگامي که قائم ما قيام کند. زمين به نور پروردگارش روشن ميشود. و بندگان از نور آفتاب مستغني ميشوند و ظلمت بر طرف ميگردد. تفسير نمونه، جلد 19، به نقل از ارشاد شيخ مفيد «ره» تفسير صافي و نور الثقلين. ---------------------- سوره ص، آيه 88 وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينِ(88) و خبر آن را بعد از مدتي ميشنويد. و حقيقت و راستي آن را خواهيد دانست. ابوحمزه ثمالي از امام باقر عليهالسلام روايت کرده که در تفسير اين آيه فرمود: منظور خداوند از اين آيه هنگام خروج حضرت قائم عليهالسلام است. روضه کافي، ص 287. ---------------------- سوره صافات، آيه 83 وَ إِنَّ مِن شِيعَتِهِ لابْرَهِيمَ(83) و به راستي که از جملهي شيعيان او (نوح) ابراهيم است. جابر بن يزيد جعفي از امام صادق عليهالسلام از تفسير اين آيه شريفه که خداوند ميفرمايد (و به راستي که از جمله شيعيان او ابراهيم است) پرسش نمود. امام عليهالسلام در پاسخ فرمود: همانا خداوند سبحان. زمانيکه ابراهيم عليهالسلام را آفريد. پرده از جلوي چشمش برگرفت ابراهيم نگاه کرد و نوري را کنار عرش مشاهده نمود. عرضه داشت، خداوندا: اين نور چيست؟ به او گفته شد: اين نور محمد صلي الله عليه و آله و سلم برگزيده از خلق من است. و نوري در کنار آن نور ديد. پرسيد خدايا و اين نور چيست؟ از سوي خداوند به او گفته شد: اين نور علي بن ابيطالب عليهالسلام ياور دين من است. در کنار آن دو نور سه نور ديگر ديد. پرسيد خدايا اين نورها چيستند؟ به او گفته شد: اين نور فاطمه عليهاالسلام است که دوستانش را از آتش باز داشته و جدا کرده و نور دو پسرش حسن و حسين عليهماالسلام ميباشد. آنگاه ابراهيم گفت: پروردگارا نه نور ديگر هم ميبينم که پيرامون آنان را گرفتهاند. گفته شد. اي ابراهيم اينان امامان از فرزندان علي و فاطمه عليهماالسلام هستند پس ابراهيم عرضه داشت. بار خدايا به حق اين پنج تن تو را سوگند ميدهم که به من بشناساني آن نه تن را که کيانند. خداوند فرمود: اي ابراهيم! اولين آنها علي بن الحسين عليهالسلام است و پسرش محمد صلي الله عليه و آله و سلم و پسرش جعفر عليهالسلام و پسرش موسي عليهالسلام و پسرش علي عليهالسلام و پسرش محمد عليهالسلام و پسرش علي عليهالسلام و پسرش حسن عليهالسلام و حجت قائم عليهالسلام پسر اوست. آنگاه ابراهيم گفت: اي خداي من و سيد من نورهايي را ميبينم که پيرامون آنها حدقه زدهاند که شماره آنها را جز تو کسي نميداند. گفته شد: اي ابراهيم، اينان شيعيان اميرالمومنين علي بن ابيطالب عليهالسلام ميباشند. ابراهيم گفت، به چه نشانهها و علامتهايي شيعيان او شناخته ميشوند؟ خداوند فرمود: به خواندن پنجاه و يک رکعت نماز و بلند خواندن (بسم الله الرحمن الرحيم) و قنوت گرفتن پيش از رکوع و انگشتري به دست راست کردن در اين هنگام ابراهيم عليهالسلام گفت: خداوندا: مرا از شيعيان اميرالمومنين عليهالسلام قرار ده. امام صادق عليهالسلام فرمود: پس خداوند اين مطلب را در کتاب خود خبر داده که ميفرمايد: (و به راستي که از جمله شيعيان او ابراهيم است المحجة في ما نزل في القائم الحجة. ---------------------- سوره سبا، آيه 51 وَ لَوْ تَرَي إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْت وَ أُخِذُوا مِن مَّكان قَرِيب(51) و اگر بيني هنگامي که فريادشان بلند ميشود و هراسان ميگردند اما نميتوانند از عذاب الهي بگريزند و آنها را از مکان نزديکي (از آنجا که حتي انتظارش را ندارند) ميگيرند (از درماندگي آنها تعجب خواهي کرد.) امام باقر عليهالسلام فرمود: البته صاحب اين امر را غيبتي خواهد بود و سخني طولاني بيان داشت که متضمن غيبت و ظهور حضرت صاحب الامر عليهالسلام است تا آنجا که امام عليهالسلام فرمود: پس صاحب الامر. مردم را به کتاب خدا و سنت پيامبرش صلي الله عليه و آله و سلم و ولايت علي بن ابيطالب و بيزاري از دشمنش دعوت ميکند. ولي نام کسي از دشمنان را نميبرد. تا آنگاه که به بيداء رسد. سپاهيان سفياني به سويش خروج کنند. پس خداوند به زمين فرمان ميدهد که آنان را از زير پاهايشان بگيرد و همين است معناي قول خداوند عزوجل. (و اگر اي رسول ما) کافران را ببيني هنگامي که هراسانند پس هيچ از عذابشان فوت و زائل نشود و از جايگاه نزديکي گرفته شوند و گويند به او ايمان آورديم) يعني و گويند به قائم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم ايمان آورديم (و حال آنکه از بيش به او کفر ورزيدهاند) يعني به قائم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم تا آخر سوره. پس کسي از آنان باقي نميماند مگر دو مرد بنام (وتر و وتير) از قبيلهي مراد. که صورتهايشان در پشتهايشان خواهد بود که به پشت راه خواهند رفت و آنچه بر سر يارانشان آمد را به مردم خبر ميدهند. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تفسير عياشي، جلد 2، ص 56. ---------------------- سوره سجده، آيه 29 قُلْ يَوْمَ الْفَتْح لا يَنفَعُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِيمَنُهُمْ وَ لا هُمْ يُنظرُونَ(29) بگو روز پيروزي ايمان آوردن سودي به حال کافران نخواهد داشت و به آنها هيچ مهلت داده نميشود. ابن دراج ميگويد شنيدم حضرت صادق عليهالسلام دربارهي قول خداوند عزوجل که ميفرمايد: (اي رسول ما بگو: در روز پيروزي ايمان کساني که کفر ورزيدند سودي به حالشان نخواهد داشت و مهلت داده نخواهد شد.) فرمود: روز فتح و پيروزي روزيست که دنيا بر روي حضرت قائم عليهالسلام گشوده ميشود کسي که پيش از آن هنگام مومن نبوده و بعد از اين فتح يقين کند. ايمانش نفعي به حالش نخواهد داشت. ولي هر که پيش از آن ايمان داشته و منتظر ظهورش بوده ايمانش برايش سودمند خواهد بود و خداوند مقام و شأنش را نزد قائم عليهالسلام بزرگ خواهد ساخت و روز قيامت و رستاخيز بهشتش را برايش زينت خواهد کرد و آتشش را از وي محجوب خواهد فرمود و اين است پاداش دوستان و اهل ولايت اميرالمومنين عليهالسلام و ذريه طاهرين آن حضرت عليهمالسلام. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. ---------------------- سوره سجده، آيه 21 وَ لَنُذِيقَنَّهُم مِّنَ الْعَذَابِ الأَدْني دُونَ الْعَذَابِ الأَكْبرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ(21) ما آنها را از عذاب نزديک (اين دنيا) قبل از عذاب بزرگ (آخرت) ميچشانيم شايد باز گردند. محمد بن حسن شيباني در کتاب ارزشمند (کشف البيان) ميگويد: از حضرت امام جعفر صادق عليهالسلام درمعناي اين آيه روايت شده است که فرمود عذاب ادني عبارتست از قحطي و خشکسالي و عذاب اکبر عبارتست از خروج قائم مهدي عليهالسلام با شمشير در آخر الزمان. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از کشف البيان. ---------------------- سوره روم، آيه 4 في بِضع سِنِينَ للَّهِ الأَمْرُ مِن قَبْلُ وَ مِن بَعْدُ وَ يَوْمَئذ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ(4) بِنَصرِ اللَّهِ يَنصرُ مَن يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ(5) در چند سال ، همه كارها از آن خدا است ، چه قبل و چه بعد ( از اين شكست و پيروزي ) و در آن روز مؤمنان خوشحال خواهند شد . - به سبب ياري پروردگار ، خداوند هر كس را بخواهد نصرت مي دهد و او عزيز و حكيم است . امام صادق عليهالسلام دربارهي اين آيه شريفه ميفرمايد: منظور از خوشحالي مومنان در آن روز خوشحالي و سرور آنان در قبرهايشان نسبت به قيام و ظهور حضرت قائم عليهالسلام ميباشد. دلائل الامامة: ابو جعفر محمد بن جرير الطبري، ص 248. ---------------------- سوره شعراء، آيه 227 ... وَ سيَعْلَمُ الَّذِينَ ظلَمُوا أَي مُنقَلَب يَنقَلِبُونَ(227) و بزودي آنها که ستم کردند ميدانند که بازگشتشان به کجاست. امام علي بن موسي الرضا عليهالسلام از پدرش و او از پدرانش عليهمالسلام روايت کرده است که آن حضرت ميفرمايد: رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: هر کس دوست ميدارد به دين من دست يازيده و پس از من بر کشتي نجات قرار گيرد.بايد به علي بن ابيطالب عليهالسلام اقتدا نمايد. و با دشمنش دشمني کند و با دوست او دوستي نمايد. زيرا که او خليفهي من و وصي من و جانشين من بر امتم در حال حيات و پس از وفات من ميباشد. و او امام و امير هر مسلمان و امير هر مومن بعد از من ميباشد گفتهاش گفته من و امرش امر من و نهي او نهي من است. و پيرو او پيرو من و ياري کنندهاش ياور من و خوار کنندهاش خوار کنندهي من است. آنگاه رسول خدا فرمود: هر کس بعد از من از علي جدا شود روز قيامت مرا نخواهد ديد من نيز او را نخواهم ديد. و هر که با علي مخالفت نمايد خداوند بهشت را بر وي حرام نمايد. و سرانجامش را آتش جهنم مقرر دارد که بد جايگاهي است. و هر آنکه علي را خوار نمايد. خداوند او را خوار سازد. روزي که او بر خداوند عرضه شود. و هر کس علي را نصرت دهد خداوند او را نصرت فرمايد، روزي که او را ملاقات کند و به هنگام سوال و جواب دليلش را به وي تلقين نمايد. آنگاه رسول صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: و حسن و حسين دو امام امت من بعد از پدرشانند. و دو سيد جوانان اهل بهشت و مادرشان بهترين زنان عالميان ميباشد. و پدرشان سيد اوصياست و از فرزندان حسين عليهالسلام نه امام خواهد بود که نهمين آنها قائم عليهالسلام است که از فرزندان من است. اطاعت از آنان اطاعت از من است و معصيت آنها نافرماني من محسوب ميگردد. به خداوند شکوه مينمايم از منکران فضيلت ايشان و ضايع کنندگان حق و حرمت آنان پس از من و خداوند بس است که ولي و ياور عترت من و امامان امتم باشد و از منکران حق ايشان انتقام کشد. (و آنگاه رسول خدا در پايان سخنانش آيهي مورد بحث را تلاوت فرمود:) و آنانکه ظلم کردند بزودي خواهند دانست که به چه دگرگوني دچار خواهند شد. کمال الدين و تمام النعمة، جلد 1، ص 260. ---------------------- سوره شعراء، آيه 4 إِن نَّشأْ نُنزِّلْ عَلَيهِم مِّنَ السمَاءِ ءَايَةً فَظلَّت أَعْنَقُهُمْ لهََا خَضِعِينَ(4) اگر ما اراده کنيم از آسمان بر آنها آيهاي نازل ميکنيم که گردنهايشان در برابر آن خاضع گردد. ابو بصير ميگويد از امام باقر عليهالسلام راجع به همين آيه پرسيدم امام عليهالسلام فرمود: اين آيه دربارهي قائم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم نازل شده، اسم او از سوي آسمان اعلام خواهد شد.(1) ابن عباس در تفسير آيه شريفه ميفرمايد: اين آيه دربارهي ما و راجع به بني اميه نازل شده، براي ما دولتي خواهد بود که گردنهايشان را خوار ميسازد، پس از سختي و گردنکشي آنها و پس از عزت آنها را به پستي ميکشاند. (2) [1] المحجة في ما نزل في القائم الحجة. [2] المحجة في ما نزل في القائم الحجة.) ---------------------- سوره شعراء، آيه 205-207 أَ فَرَءَيْت إِن مَّتَّعْنَهُمْ سِنِينَ(205) ثُمَّ جَاءَهُم مَّا كانُوا يُوعَدُونَ(206) مَا أَغْني عَنهُم مَّا كانُوا يُمَتَّعُونَ(207) خواهي ديد. اگر ما ساليان ديگري آنها را از اين زندگي بهرهمند سازيم سپس عذابي که به آنها وعده داده شده به سراغشان بيايد اين تمتع و بهرهگيري از دنيا براي آنها سودي نخواهد داشت. امام صادق عليهالسلام در تفسير قول خداوند عزوجل که ميفرمايد: (اي رسول ما خواهي ديد که چنانچه چندين سال هم آنان را منتعم سازيم. سپس عذاب موعود به آنان رسد) فرمود: منظور خروج حضرت قائم عليهالسلام است. بعد در تفسير آيه بعد که ميفرمايد: (آنچه از دنيا برخوردار بودهاند به آنان هيچ سودي نبخشد و عذابي از آنها دور ننمايد.) فرمود: آنها بني اميه هستند که در دنيا بهرهمند بودهاند. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تأويل الآيات الطاهرة، ص 392. ---------------------- سوره نور، آيه 35 اللَّهُ نُورُ السمَوَتِ وَ الأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشكَوة فِيهَا مِصبَاحٌ الْمِصبَاحُ في زُجَاجَة الزُّجَاجَةُ كَأَنهَا كَوْكَبٌ دُرِّيُّ يُوقَدُ مِن شجَرَة مُّبَرَكة زَيْتُونَة لا شرْقِيَّة وَ لا غَرْبِيَّة يَكادُ زَيْتهَا يُضيءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسسهُ نَارٌ نُّورٌ عَلي نُور يهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشاءُ وَ يَضرِب اللَّهُ الأَمْثَلَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِكلِّ شيْء عَلِيمٌ(35) خداوند نور آسمانها و زمين است. مثل نور خداوند همانند چراغداني است که در آن چراغي (پر فروغ) باشد. آن چراغ در حبابي قرار گيرد. حبابي شفاف و درخشنده. همچون يک ستارهي فروزان. اين چراغ با روغني افروخته ميشود که از درخت پر برکت زيتوني گرفته شده که نه شرقي است و نه غربي. (آنچنان روغنش صاف و خالص است) که نزديک است بدون تماس با آتش شعلهور شود. نوري است بر فراز نور. و خدا هر کس را بخواهد به نور خود هدايت ميکند و خداوند به هر چيزي آگاه است. از جابر بن عبدالله انصاري روايت است که ميگويد: به مسجد کوفه داخل شدم، ديدم حضرت اميرالمومنين عليهالسلام با انگشت چيزي مينويسد. و ميخندد: عرضه داشتم، يا اميرالمومنين. چه چيز موجب خندهي شما شده است؟ فرمود: در شگفتم از کسي که اين آيه را ميخواند. ولي بطور شايسته و بايسته به معناي آن معرفت ندارد. عرض کردم: کدام آيه يا اميرالمومنين؟ فرمود: آيه: الله نور السموات و الارض مثل نوره کمشکاة. مشکات: حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم است. (فيها مصباح) مصباح من هستم. (في زجاجة) زجاجه حسن و حسين ميباشند. کانها کوکب دري. و او علي بن الحسين است. يوقد من شجرة مبارکة. محمد بن علي است. زيتونة. جعفر بن محمد است. لا شرقية: موسي بن جعفر. ولا غربية علي بن موسي الرضا است. يکاد زيتها يضي. محمد بن علي است. و لو لم تمسسه نار. علي بن محمد است. نور علي نور. حسن بن علي است. يهدي الله لنوره من يشاء: قائم مهدي است که درود بر آنان باد. و يضرب الله الامثال للناس: و الله بکل شيء عليم. المحجة في ما نزل في القائم الحجة: البته در مورد اينکه اين آيه شريفه دربارهي اهل بيت عليهمالسلام هست روايات بسياري وارد گرديده که در کتاب (البرهان) موجود ميباشد. ---------------------- سوره يونس، آيه 20 وَ يَقُولُونَ لَوْ لا أُنزِلَ عَلَيْهِ ءَايَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْب للَّهِ فَانتَظِرُوا إِني مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ(20) و ميگويند چرا معجزهاي از پروردگارش بر او نازل نميشود. بگو غيب و معجزات براي خدا و به فرمان او است. شما در انتظار باشيد من هم با شما در انتظارم. از امام صادق عليهالسلام دربارهي فرمودهي خداي عزوجل. («الم» اين کتاب هيچ ترديدي در آن نيست هدايتگر متقيان است. کسانيکه به غيب ايمان آورند) پرسيدم. امام عليهالسلام فرمود: متقين در اين آيه شيعيان علي عليهالسلام هستند. و غيب همان حجت قائم غائب عليهالسلام ميباشد و شاهد بر اين مدعا فرمودهي خداوند است در اين آيه که ميفرمايد: و کافران گويند: چرا آيت و نشانهاي از پروردگارش بر او نازل نميشود. پس بگو همانا غيب مخصوص خداوند است. پس منتظر باشيد که من نيز از منتظران هستم. کمال الدين شيخ صدوق «ره»، جلد 2، ص 340. ---------------------- سوره نحل، آيه 45 أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السيِّئَاتِ أَن يخْسِف اللَّهُ بهِمُ الأَرْض أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَاب مِنْ حَيْث لا يَشعُرُونَ(45) آيا توطئه گران از اين عذاب الهي ايمن گشتند که ممکن است خدا آنها را در زمين فرو برد و يا مجازات حق از آنجا که انتظارش را ندارند به سراغشان بيايد. از جابر جعفي روايت شده که امام باقر عليهالسلام ضمن حديثي طولاني به او فرمود: و مبادا که با معدود کساني که از فرزندان محمد صلي الله عليه و آله و سلم (بعنوان بر پايي عدل و داد و تشکيل دولت حق) خروج کنند همراهي کني. زيرا که براي آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم و علي پرچمي و دولتي خاص است و ديگران به پرچمهايي وابسته ميشوند (يعني ديگران هم دولتهايي دارند). پس هميشه با اينان (امام بر حق از آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم) باش و از آناني که برايت ياد کردم جدا بپرهيز. و هر گاه مردي از ايشان که سيصد و سيزده نفر با وي بود و پرچم رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم را همراه داشت بپا خاست و عازم مدينه شود با او همراهي کن. و چون از بيابان بيداء بگذرد ميگويد: اينجا جاي کساني است که به زمين فرو خواهند رفت. و اين است معني آيهاي که خداي عزوجل فرمود: آيا کساني که بر کارهاي زشت. مکرها ميکنند. ايمن هستند از اينکه خداوند آنان را بر زمين فرد برد يا عذاب او از آنجا که پي نبرند به سراغشان بيايد. يا آنکه هنگام آمد و شدشان به ناگاه آنها را بگيرد و آنان توان مقابله با قدرت حق را ندارند. تفسير عياشي: جلد 1، ص 65. ---------------------- سوره نحل، آيه 1 أَتي أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَستَعْجِلُوهُ سبْحَنَهُ وَ تَعَلي عَمَّا يُشرِكُونَ(1) فرمان خدا (دائر به مجازات مشرکان و مجرمان) فرا رسيده است براي آن عجله نکنيد. امام صادق عليهالسلام پيرامون اين آيه شريفه فرمود: آن امر ماست، امر خداوند عزوجل است. پس در آن عجله نشود، خداوند آن را با سه ارتش تأييد ميفرمايد: 1- بوسيله فرشتگان. 2- بوسيلهي مومنان. 3- بوسيلهي رعب. و خروج آن حضرت هم چون خروج رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم خواهد بود و آن فرمودهي خداي عزوجل است که خطاب به رسولش ميفرمايد: همچنانکه خداوند تو را به حق و براي اعلاي کلمهي توحيد از خانهات بيرون ساخت و گروهي از مومنين آن را اکراه داشتند. کتاب الغيبة، ص 128، شناخت امام عصر، از مولف، ص 226. ---------------------- سوره يوسف، آيه 110 حَتي إِذَا استَيْئَس الرُّسلُ وَ ظنُّوا أَنهُمْ قَدْ كذِبُوا جَاءَهُمْ نَصرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشاءُ وَ لا يُرَدُّ بَأْسنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ(110) (رسولان به دعوت خود و دشمنان به مخالفت هم چنان ادامه دادند) تا اينکه رسولان مأيوس شدند و گمان کردند که (حتي گروه اندک مومنان) به آنها دروغ گفتهاند. در اين هنگام ياري ما به سراغ آنها آمد هر کس را ميخواستيم نجات ميداديم و مجازات و عذاب ما از قوم زيانکار بازگردانده نميشود. در کتاب مسند فاطمه عليهاالسلام به سند خود از ابو علي نهاوندي آورده که گفت محمد بن احمد کاشاني حديث کرد که گفت محمد بن سليمان حديث آورد که گفت: علي بن سيف حديث کرد که گفت پدرم از مفضل بن عمر برايم حديث کرد از امام صادق عليهالسلام روايت شده که فرمودند: مردي به محضر امام اميرالمومنين عليهالسلام شرفياب شد و از طولاني شدن دولت جور و ستم به آن جناب شکايت کرد. اميرالمومنين عليهالسلام به او فرمود: به خدا سوگند آنچه آرزويش را داريد نخواهد شد تا اينکه باطل جويان هلاک شوند و جاهلان از ميان بروند و متقيان که اندک هستند در امان گردند: تا جائيکه احدي از شما جاي پايي براي خودش نخواهد يافت و تا آنجا که شما در نظر مردم از مردار در چشم صاحبش نيز بيارزشتر خواهيد شد. و همانطور که شما در آن حال هستيد، ناگهان ياري خداوند و پيروزي بيايد و اين است معناي فرمودهي پروردگار عزوجل در کتابش: تا آنجا که رسولان مأيوس شدند و گمان کردند.(حتي افراد اندک مومن نيز) به آنان دروغ گفتهاند. در آن حال ياري ما به سراغشان آمد. المحجة في ما نزل في القائم الحجة، به نقل از دلائل الامامة محمد بن جرير طبري،ص 251. ---------------------- سوره نساء، آيه 59 يَأَيهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسولَ وَ أُولي الأَمْرِ مِنكمْ ...(59) اي کساني که ايمان آوردهايد، اطاعت کنيد خدا را و اطاعت کنيد پيامبر خدا و صاحبان امر را. جابر بن يزيد جعفي ميگويد. شنيدم که جابر بن عبدالله انصاري چنين ميگفت: هنگاميکه خداوند عزوجل بر پيامبرش حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم اين آيه را نازل کرد. عرض کردم يا رسول الله: خدا و رسولش را شناختيم. اولوالامر که خداوند طاعتشان را به طاعت تو مقرون ساخته کيانند؟ رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: آنان جانشينان من هستند اي جابر. و امامان مسلمين پس از من ميباشند. نخستين آنها علي بن ابيطالب. سپس حسن، سپس حسين. سپس علي بن الحسين. سپس محمد بن علي که در تورات به باقر معروف است و تو اي جابر او را درک خواهي کرد. پس هر گاه او را ملاقات کردي سلام مرا به او برسان. سپس جعفر صادق. سپس موسي بن جعفر. سپس علي بن موسي. سپس محمد بن علي. سپس علي بن محمد. سپس حسن بن علي، سپس همنام و هم کنيهي من حجت خدا در زمين و بقية الله در بين بندگان خدا فرزند حسن بن علي.همان که خداي (تعالي ذکره) بوسيله او مشارق و مغارب زمين را بر دستهاي او فتح خواهد کرد. آنکه از شيعيان و دوستانش غيبتي خواهد داشت که در زمان غيبتش بر اعتقاد به امامتش ثابت نميماند مگر کسي که خداوند دلش را براي ايمان آزمايش کرده باشد. جابر بن عبدالله انصاري گويد: عرضه داشتم يا رسول الله. آيا براي شيعيان نفعي از او در زمان غيبت هست؟ فرمود: آري. سوگند به آنکه مرا به پيغمبري مبعوث ساخت. آنها را در عصر غيبت به نور او روشنايي ميگيرند و به وسيله ولايت او بهرهمند ميگردند. هم چنان که مردم از نور خورشيد سود ميبرند هر چند که ابري آن را بپوشاند. اي جابر اين از مکنون سر الهي و مخزون علم اوست. آن را جز از اهلش مخفي بدار. کمال الدين و تمام النعمه، شيخ صدوق «ره»، جلد 1، ص 253. ---------------------- سوره آل عمران، آيه 83 أَ فَغَيرَ دِينِ اللَّهِ يَبْغُونَ وَ لَهُ أَسلَمَ مَن في السمَوَتِ وَ الأَرْضِ طوْعاً وَ كرْهاً وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُونَ(83) و تمام کساني که در آسمانها و زمين هستند. از روي اختيار يا از روي اجبار در برابر فرمان او تسليم هستند و به سوي او باز مي گردند. عياشي به سند خود از رفاعة بن موسي چنين آورده که ميگويد: شنيدم حضرت صادق عليهالسلام ميفرمود: (و هر که در آسمانهاو زمين است خواه و ناخواه مطيع امر حق است) فرمود: هر گاه قائم عليهالسلام به پا خيزد هيچ سرزميني باقي نماند. مگر اينکه گواهي به شهادتين در آن ندا گردد. (1) از ابن بکير نقل شده است که ميگويد: از حضرت ابوالحسن عليهالسلام در مورد همين آيه سوال نمودم. امام فرمود: اين آيه دربارهي حضرت قائم نازل شده. هرگاه بپا خيزد بر يهود و نصاري و ستاره پرستان و زنادقه و مرتدين و کفار در شرق و غرب زمين، اسلام را عرضه ميکند. پس هر کس از روي دلخواه و اختيار مسلمان شود. قائم عليهالسلام او را به نماز و زکات و ساير کارهايي که يک مسلمان بايد انجام دهد و براي خداوند بر او واجب ميشود امر فرمايد: و هر کس اسلام را نپذيرد. گردنش را ميزند. تا آنجا که در شرق و غرب عالم هيچ کس نماند جز اينکه موحد گردد. (2) [1] تفسير عياشي، جلد 1، ص 183. [2] تفسير عياشي، جلد 1، ص 183. ---------------------- سوره آل عمران، آيه 200 يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اصبرُوا وَ صابِرُوا وَ رَابِطوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ(200) اي كساني كه ايمان آوردهايد صبر بيشه سازيد و در برابر دشمنان نيز استقامت كنيد و از مرزهاي خود مراقبت كنيد، و از خدا بپرهيزيد. شايد رستگار شويد. امام باقر عليهالسلام در مورد اين آيه ميفرمايد: صبر كنيد. بر اداي فرائض. و پايداري و استقامت كنيد در مقابل دشمن و با امامتان كه انتظار ظهورش را ميكشيد مرابطه نماييد و خود را به رشته ولايت او ببنديد. غيبت نعماني، ص 105. ---------------------- سوره اعراف، آيه 159 وَ مِن قَوْمِ مُوسي أُمَّةٌ يهْدُونَ بِالحَْقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ(159) و از قوم موسي گروهي به سوي حق هدايت ميکنند و حاکم به حق و عدالتند. امام جعفر صادق عليهالسلام ميفرمايد: براي ياري و نصرت حضرت قائم عليهالسلام از پشت کعبه بيست و هفت مرد بيرون ميآيند. پانزده تن از قوم موسي عليهالسلام همانها که به حق هدايت ميکرده و به آن باز ميگشتند و هفت نفر اصحاب کهف. و يوشع بن نون. و سلمان. و ابودجانه انصاري. و مقداد بن اسود و مالک اشتر. پس در پيشگاه آن حضرت ياراني و حاکماني خواهند بود. روضة الواعظين، ص 228. ---------------------- سوره هود، آيه 80 قَالَ لَوْ أَنَّ لي بِكُمْ قُوَّةً أَوْ ءَاوِي إِلي رُكْن شدِيد(80) گفت افسوس اي کاش در برابر شما قدرتي داشتم يا تکيه گاه و پشتيبان محکمي در اختيار من بود. ابن بابويه. به سند خود از ابو بصير نقل ميکند که او گويد امام صادق عليهالسلام پيرامون آيه مورد بحث فرمود: اينکه::حضرت لوط عليهالسلام به قومش گفت: (اي کاش در برابر شما قدرتي داشتم يا تکيه گاه و پشتيبان محکمي در اختيارم بود) مقصودش جز اين نبود که نيروي قائم عليهالسلام را تمنا ميکند. و منظورش از رکن شديد، ياران و اصحاب آن حضرت ميباشند که يک مرد از آنها قوت چهل مرد را دارد و دلش از کوه آهنين محکمتر است و اگر به کوههاي آهن بگذرند. آنها را از بين ميبرند. و شمشيرهايشان را کنار نگذارند مگر وقتي که خداوند عزوجل راضي شده باشد. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از کمال الدين و تمام النعمة، جلد 2، ص 673. ---------------------- سوره حج، آيه 39 أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلي نَصرِهِمْ لَقَدِيرٌ(39) به آنها که در جنگ بر آنان تحميل شده اجازهي جهاد داده شده است چرا که مورد ستم قرار گرفتهاند و خداوند بر نصرت و ياري آنها قادر است. امام صادق عليهالسلام پيرامون اين آيه ميفرمايد: اين آيه دربارهي حضرت قائم عليهالسلام و اصحاب اوست. (1) امام صادق عليهالسلام در تفسير همين آيه شريفه ميفرمايد: اهل سنت ميگويند اين آيه دربارهي رسول صلي الله عليه و آله و سلم نازل شده: هنگاميکه که کفار قريش آن حضرت را از مکه بيرون کردند و حال آنکه دربارهي حضرت قائم عليهالسلام است که چون خروج کند براي حسين عليهالسلام خونخواهي نمايد و اين است فرمايش او که: (ما اولياي خون و طالبان ديه هستيم). (2) [1] المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تأويل الآيات الظاهرة، ص 338. [2] المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تفسير علي ابن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 84. ---------------------- سوره حج، آيه 41 الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّهُمْ في الأَرْضِ أَقَامُوا الصلَوةَ وَ ءَاتَوُا الزَّكوةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَ للَّهِ عَقِبَةُ الأُمُورِ(41) ياران خدا کساني هستند که هرگاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم نماز را بر پا ميدارند و زکات را ميپردازند و امر به معروف و نهي از منکر مينمايند و پايان همه کارها از آن خداست. امام باقر عليهالسلام در تفسير اين آيهي شريفه ميفرمايد: اين آيه براي آل محمد عليهمالسلام است تا آخر آيه، خداوند حضرت مهدي عليهالسلام و اصحابش را مالک و مسلط بر مشارق و مغارب زمين خواهد ساخت و دين را آشکار و غالب خواهد فرمود: و خداوند به وسيلهي او و اصحابش بدعتها و باطل را از بين خواهند برد. همچنانکه سفيهان حق را ميرانده باشند. تا جائيکه اثري از ظلم ديده نشود. (و امر به معروف و نهي از منکر نمايند). تفسير علي بن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 87. ---------------------- سوره طارق، آيه 15-17 إِنهُمْ يَكِيدُونَ كَيْداً(15) وَ أَكِيدُ كَيْداً(16) فَمَهِّلِ الْكَفِرِينَ أَمْهِلْهُمْ رُوَيْدَا(17) حيله ميکنند. و من هم در مقابل آنها حيله ميکنم حال که چنين است کافران را اندکي مهلت ده. تا سزاي اعمالشان را ببينند. ابو بصير به نقل از امام صادق عليهالسلام در توضيح اين آيه که ميفرمايد: (پس او را در آن روز قوت و توانايي و ياوري نيست) ميگويد: امام عليهالسلام فرمود: براي او قوت و نيرويي نيست که بر عليه خالقش به وسيلهي آن نيرو گردد. و هيچ ياوري از سوي خداوند نميباشد تا اگر خداوند اراده فرمايد او را عذاب کند ياريش نمايد: ابو بصير ميگويد عرضه داشتم، (آنان هر چه ميتوانند کيد و مکر کنند و من هم کيد خواهم کرد) به چه معناست. امام عليهالسلام فرمود: با رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم کيد و مکر نمودند و با اميرالمومنين عليهالسلام کيد کردند و نسبت به فاطمه عليهاالسلام با مکر و حيله رفتار نمودند. پس خداوند ميفرمايد: اي محمد. آنان هر چه بتوانند کيد و مکر ميکنند و من هم در مقابل آنان کيد خواهيم کرد. پس تو اي محمد: (کافران را مهلت ده کمي) تا زمان قيام و خروج قائم عليهالسلام که براي او از جباران و طاغوتهاي قريش و بني اميه و ساير مردم انتقام خواهد گرفت. المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تفسير قمي، جلد 2، ص 416. ---------------------- سوره نمل، آيه 62 أَمَّن يجِيب الْمُضطرَّ إِذَا دَعَاهُ وَ يَكْشِف السوءَ وَ يَجْعَلُكمْ خُلَفَاءَ الأَرْضِ أَ ءِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلاً مَّا تَذَكرُونَ(62) يا کسي که دعاي مضطر را اجابت ميکند و گرفتاري را برطرف ميسازد و شما را خلفاي زمين قرار ميدهد. آيا معبودي با خداست کمتر متذکر ميشويد. امام صادق عليهالسلام ميفرمايد: هر گاه حضرت قائم عليهالسلام خروج کند به مسجد الحرام داخل ميگردد. پس روي به قبله و کعبه نموده و پشت به مقام ميکند. سپس دو رکعت نماز ميگذارد. آنگاه به پا ميخيزد و ميگويد. اي مردم، من نزديکترين مردم به آدم عليهالسلام هستم. اي مردم، من نزديکترين مردم به ابراهيم عليهالسلام هستم. اي مردم، من نزديکترين مردم به اسماعيل هستم. اي مردم، من نزديکترين مردم به محمد صلي الله عليه و آله و سلم هستم. آنگاه دستهايشان را به سوي آسمان بر ميدارد و دعا و تضرع ميکند. تا اينکه بر روي خود ميافتد و اين است معناي فرمودهي خداي عزوجل. آيا چه کسي جز خداوند است که دعاي بيچارهي مضطر را به اجابت ميرساند و رنج و غم را برطرف سازد. و شما را جانشينان زمين قرار ميدهد. آيا خدايي جز خداي يکتا هست. (هرگز) ولي اندکي از شما متذکر اين حقيقت شوند.(1) امام صادق عليهالسلام ميفرمايد: اين آيه دربارهي قائم از آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم نازل شد. بخدا قسم مضطر واقعي اوست. هنگامي که در مقام ابراهيم دو رکعت نماز گذارد. و خداوند را بخواند. پس او را اجابت نمايد و ناراحتي را برطرف سازد و او را خليفه در زمين قرار دهد. (2) [1] المحجة في ما نزل في القائم الحجة. شناخت امام عصر، (از مولف) ص 206. [2] المحجة في ما نزل في القائم الحجة. به نقل از تفسير علي بن ابراهيم قمي، جلد 2، ص 129. شناخت امام عصر عليه السلام (از مولف)، ص 205. ---------------------- سوره انعام، آيه 158 ... يَوْمَ يَأْتي بَعْض ءَايَتِ رَبِّك لا يَنفَعُ نَفْساً إِيمَنهَا لَمْ تَكُنْ ءَامَنَت مِن قَبْلُ أَوْ كَسبَت في إِيمَنهَا خَيراً قُلِ انتَظِرُوا إِنَّا مُنتَظِرُونَ(158) آن روز که آيات و نشانههاي پروردگارت تحقق پذيرد ايمان آوردن افرادي که قبلا ايمان نياوردهاند و يا عمل نيکي انجام ندادهاند سودي به حالشان نخواهد داشت. بگو اکنون که شما چنين انتظارات غلطي داريد انتظار بکشيد ما هم انتظار کيفر شما را ميکشيم. ابو بصير ميگويد: حضرت امام جعفر صادق عليهالسلام دربارهي همين آيه شريفه فرمود: منظور از آن روز، روز خروج حضرت قائم عليهالسلام آن انتظار کشيده شدهي از ماست. آنگاه امام عليهالسلام فرمود: اي ابا بصير. خوشا به حال شيعيان قائم ما که در زمان غيبت او منتظر ظهورش باشند و در زمان ظهورش از او اطاعت نمايند که اينان اولياي خدايند که هيچ ترس بر ايشان نيست و حزن و اندوهي نخواهند داشت. کمال الدين و تمام النعمه، جلد 2، ص 357. ---------------------- |