پس‌ از اشغال‌ نظامي‌ فلسطين‌ توسط‌ ارتش‌ انگليس و قيمومت‌ بريتانيا بر آن‌ ديار زخم‌ خورده، دو عنصر استعمارگر و صهيونيست‌ در كادر حكومت‌ انگليسي‌ فلسطين‌ ظاهر شدند كه‌ با عباس‌ افندي‌ و خانواده وي‌ نيز پيوندي‌ وثيق‌ بهم‌ زدند: سر هربرت‌ سموئل‌ و سر رونالد استورز.

‌در زير نگاهي‌ داريم‌ به‌ پيشينه‌ و مواضع‌ سياسي‌ ـ استعماري‌ آن‌ دو و روابطشان‌ با عبدالبها:

‌الف) سر هربرت‌ سموئل: سر هربرت‌ ساموئل‌ در پي‌ واگذاري‌ قيموميت‌ فلسطين‌ از سوي‌ شوراي‌ عالي‌ متفقين‌ به‌ دولت‌ بريتانيا، در 30 ژوئن‌ 1920 به‌ عنوان‌ نخستين‌ كميسر عالي‌ فلسطين‌ در اين‌ سرزمين‌ مستقر شد. به‌ نوشته استاد شهبازي1: وي‌ از انديشمندان‌ و فعالان‌ برجسته‌ و نامدار صهيونيسم‌ بود و به‌ خانواده‌ معروف‌ ساموئل‌ ـ مونتاگ‌ تعلق‌ داشت. در دوران‌ 5 ساله حكومت‌ مقتدرانه‌ «شاه‌ ساموئل» 2 در فلسطين، دوستي‌ و همكاري‌ نزديكي‌ ميان‌ او و عباس‌ افندي‌ وجود داشت و در اوايل‌ حكومت‌ وي‌ در فلسطين‌ بود كه‌ دربار بريتانيا عنوان‌ «شهسوار طريقت‌ امپراتوري‌ بريتانيا» 3 را به عباس‌ افندي‌ اعطا كرد. اعطاي‌ اين‌ نشان‌ به‌ پاس‌ قدرداني‌ از خدمات‌ بهائيان‌ در دوران‌ جنگ‌ بود.4

‌شهبازي‌ مي‌افزايد: خاندان‌ ساموئل‌ در كودتاي‌ 1299 ايران‌ نقش‌ فعالانه‌ داشت. طبق‌ پژوهش‌ نگارنده، كودتاي‌ 1299 و صعود رضاخان‌ و سرانجام‌ تأسيس‌ سلطنت‌ پهلوي‌ در ايران‌ اصولاً‌ برطبق‌ طرحي‌ بود كه‌ شبكه متنفذ زرسالاران‌ يهودي‌ بريتانيا به‌ كمك‌ سازمان‌ اطلاعاتي‌ حكومت‌ هند بريتانيا در ايران، در زمان‌ فرمانفرمايي‌ سر روفوس‌ اسحاق‌ يهودي‌ (لرد ريدينگ) در هند، تحقق‌ بخشيدند. روحيه رباني‌ (ماكسول)، همسر امريكايي‌ شوقي‌ رباني، مي‌نويسد: «موقعي‌ كه‌ سرهربرت‌ ساموئل‌ از كار كناره‌ گرفت، [شوقي‌ افندي، جانشين‌ عباس‌ افندي] نامه‌اي‌ مملو از عواطف‌ وُديه‌ [دوستانه] براي‌ او مرقوم‌ و ارسال‌ فرمودند كه‌ هر جمله‌اي‌ از آن‌ حلقه‌ محكمي‌ گرديد در سلسله‌ روابط‌ حسنه‌ بين‌ مركز امر و حكومت‌ اين‌ كشور. در اين‌ نامه‌ از مساعدت‌هاي‌ عاليه‌ ونيات‌ حسنه‌ آن‌ شخص‌ محترم‌ اظهار قدرداني‌ مي‌فرمايند و گوشزد مي‌نمايند كه‌ ايشان‌ در مواقع‌ مواجه‌ شدن‌ با مسائل‌ و غوامض‌ مربوط‌ به‌ ديانت‌ بهائي‌ همه‌ گاه‌ جانب‌ عدل‌ و شرافت‌ را مي‌گرفتند كه‌ بهائيان‌ جهان‌ در هر وقت‌ و هر مكان‌ از اين‌ ملاحظات‌ دقيقه‌ با نهايت‌ قدرداني‌ ياد مي‌كنند... ايشان‌ [ساموئل] در جواب‌ اين‌ نامه‌ مرقوم‌ داشتند كه: «در مدت‌ 5 سال‌ زمامداري‌ اين‌ كشور بي‌نهايت‌ از اين‌كه با بهائيت‌ تماس‌ داشتند مسرور و دائماً‌ از حسن‌ نظر آنان‌ و نيات‌ حسنه‌شان‌ نسبت‌ به‌ طرز اداره‌ امور ممنون‌ بودند» .5

‌از اسناد و مدارك‌ موجود برمي‌آيد كه‌ سموئل، جنبه نوعي‌ پدري‌ براي‌ شوقي‌ داشته‌ است. پس‌ از مرگ‌ عباس‌ افندي، برادر وي: محمد علي‌ (كه‌ طبق‌ وصيت‌ حسينعلي‌ بها در كتاب‌ عهدي، قرار بود پس‌ از عباس‌ افندي، رهبر بهائيان‌ گردد و عباس‌ او را طرد كرده‌ بود) شديداً‌ به‌ تكاپو افتاد و با ادعاي‌ وراثت‌ عباس‌ افندي‌ نزد مقامات‌ قضائي‌ و سياسي‌ فلسطين، كوشيد تا اداره اماكن‌ مقدس‌ بهائيت‌ در فلسطين‌ را در چنگ‌ بگيرد و حتي‌ با زور اقدام‌ به‌ مصادره مرقد بهاء كرد.6 كساني‌ چون‌ حسين‌ افنان‌ (خواهرزاده عباس‌ افندي) نيز از محمد علي‌ حمايت‌ مي‌كردند.7 شوقي‌ كه‌ آن‌ زمان‌ به‌ عنوان‌ تحصيل، در انگليس‌ اقامت‌ داشت‌ و سخت‌ نگران‌ اوضاع‌ بود، از لندن‌ نامه‌اي‌ به‌ سموئل‌ (16 ژانويه 1922) نوشت‌ و از اقدامات‌ محمد علي‌ شكايت‌ كرد. سموئل‌ در پاسخ‌ وي‌ نوشت:

1. «جستارهايي‌ از تاريخ‌ بهائيگري...» ، تاريخ‌ معاصر ايران، سال‌ 7، ش‌ 27، ص‌ 17 و 18 و 27

2. وينستن‌ چرچيل‌ در برخي‌ از نامه‌هاي‌ خود به‌ شوخي‌ از سرهربرت‌ ساموئل‌ با عنوان‌ «شاه‌ ساموئل» نام‌ برده‌ است. در دايره‌المعارف‌ يهود آمده: ساموئل‌ «اولين‌ يهودي‌ بود كه‌ پس‌ از 2 هزار سال‌ بر سرزمين‌ اسرائيل‌ حكومت‌ كرد.» در دوران‌ پنج‌ساله‌ حكومت‌ ساموئل‌ بر فلسطين‌ شمار يهوديان‌ اين‌ سرزمين‌ از 55 هزار نفر به‌ 108 هزار نفر رسيد.

3. Knight of the Order of the British Empire

The Encyclopaedia of Islam, vol. 1 p916

5. گوهر يكتا...، روحيه‌ ماكسول، ترجمه ابوالقاسم‌ فيضي، ص‌ 425

6. همان، صص‌ 87 - 86

7. همان، ص‌ 111 به‌ بعد

8. همان، ص‌ 112- 111

9. همان، صص‌ 113 -112

10. خاطرات‌ صبحي...، چاپ‌ سيد هادي‌ خسروشاهي، ص‌ 165

11. خواندني‌ها، سال‌ 6، 1325 ش، ش‌ 48

12. ر.ك، هفت‌ ركن‌ حكمت، ترجمه مسعود كشاورز، مؤ‌سسه‌ مطبوعاتي‌ عطايي، چاپ‌ دوم، تهران‌ 1369، ج‌ 1، ص‌ 113 و 146 ـ 145 و 127 به‌ بعد

31194- Sir Ronald Stores: Orientations, London,

14. نامه‌هاي‌ لندن... تقي‌زاده، ص‌ 92 15. بذرهاي‌ توطئه...، ترجمه دكتر ابوترابيان، ص‌ 23 16. ر.ك، پروتكلهاي‌ دانشوران‌ صهيون، عجاج‌ نويهض، ترجمه حميدرضا شيخي، بنياد پژوهش‌هاي‌ اسلامي‌ آستان‌ قدس‌ رضوي، مشهد، 1373ش، ص‌ 53 و 225 17. آهنگ‌ بديع، سال‌ 1350، ش‌ 11 - 6، ص‌ 18337. ر.ك، اخبار امري، ش‌ ـ 7 8 ، آبان‌ و آذر 1324، ص‌ 7، به‌ نقل‌ از: كتاب‌ «عالم‌ بهائي» ، ج‌ 8 19. ر.ك، اسرارالاَّثار، فاضل‌ مازندراني، 3/144؛ آهنگ‌ بديع، سال‌ 1350، ش‌ 11 - 6، ص‌ 337؛ اخبار امري، سال1350، ش 14، ص 20428. الكواكب‌ الدريه، 2/307 21. اخبار امري، سال‌ 1355، ش‌ 14، ص‌ 418 22. همان، ص‌ 419 23. همان، سال‌ 1355، ش‌ 14، ص‌ 429.