1. تاريخ غيبت و چگونگي آغاز آن
الف) آغاز غيبت امام مهدي(ع)
در ميان علماي اسلام در مورد آغاز »غيبت صغرا« چند نظر وجود دارد:
. برخي، آغاز »غيبت صغرا« را از جريان سرداب مي دانند؛ يعني زماني كه مأموران »معتمد«، خليفه عباسي منزل آن حضرت را در »سامرا« مورد تاخت و تاز قرار دادند تا آن حضرت را دستگير كنند، آنان معتقدند: حضرت »حجت« از اين تاريخ به بعد از ديده ها پنهان و »غيبت صغرا«ي آن حضرت آغاز شد.
ما در صفحات آينده در بحث داستان سرداب، خواهيم گفت كه اين سخن از اساس نادرست است و امام مهدي(ع) از هنگام حمله عباسيان به سرداب از ديده ها پنهان نشد، بلكه قبل از آن، غيبت آن حضرت(ع) آغاز شده بود.
. برخي همانند شيخ مفيد، آغاز غيبت صغرا را از هنگام ولادت آن حضرت مي دانند.1 اين نظر برخلاف نظر مشهور است و اكثر علماي اماميه اين نظر را قبول ندارند.
. نظر سوم اين كه، آغاز غيبت صغرا از هنگام شهادت ابو محمد، امام حسن عسكري(ع) و آغاز سفارت اولين سفير امام مهدي(ع)، »عثمان بن سعيد عمري« از تاريخ هشتم ربيع الاول سال (260ق.)، آغاز شد و اين دوره تا تاريخ پانزدهم شعبان سال (329ق.) هنگام درگذشت آخرين نايب خاص حضرت، »علي بن محمد سمري« به مدت 69 سال و اندي ادامه داشت.2
اين ديدگاه مورد قبول اكثريت قاطع علماي اماميه است.3 دوره اختفاي امام مهدي(ع) جزو غيبت صغراي آن حضرت نيست؛ زيرا غيبت صغرا، مربوط به عصر امامت آن حضرت است و در طول غيبت صغرا، حضرت چهار سفير داشت.
چند سالي كه آن حضرت در زمان پدر گرامي اشان (امام حسن عسكري(ع)) در اختفا به سر مي برد، دوره امامت آن حضرت است، به بيان ديگر در دوره غيبت صغرا دو خصيصه و جود داشت، يكي امامت امام مهدي(ع) و ديگر سفارت و نيابت »نواب اربعه«، كه با توجه به اين دو خصيصه دوره اختفا جزء غيبت صغرا به حساب نمي آيد.4 چون كه هيچ يك از اين دو خصيصه در دوره اختفا وجود نداشت.
|